Wat is de ziekte van Parkinson?

De ziekte van Parkinson is de op één na meest voorkomende neurodegeneratieve aandoening (= aandoening die de hersenen aantast). Het aantal personen met deze ziekte zien we steeds verder stijgen door de ouder wordende populatie. In België zijn er naar schatting 40.000 mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson.

De ziekte ontstaat in een klein gebied in de hersenen, de substantia nigra. Die zone is verantwoordelijk voor de aanmaak van een stof, genaamd dopamine. Bij de ziekte van Parkinson sterven de hersencellen in de substantia nigra langzaam af, waardoor er minder dopamine beschikbaar is/zal zijn. Dopamine is een stof die instaat voor het doorgeven van signalen tussen hersencellen. Indien deze stof onvoldoende beschikbaar is, zal dit een impact hebben op zowel de motoriek, het gemoed als het planmatig functioneren van een persoon. Meer concreet: bewegingen zullen minder soepel en trager verlopen, er is kans op depressieve gevoelens, het denken zal vertraagd zijn, ... De reden waarom deze hersencellen afsterven is nog niet helemaal geweten. Vermoedelijk ligt een combinatie van genetische en omgevingsfactoren (gifstoffen, zware metalen, …) aan de oorsprong.

Verschillende motorische en niet-motorische symptomen kunnen gelinkt worden met de ziekte van Parkinson, maar gelukkig treden ze niet steeds allemaal op. De diagnose wordt meestal pas gesteld wanneer de motorische klachten op de voorgrond treden. Niet-motorische symptomen zoals vermoeidheid, slaapstoornissen en obstipatie kunnen eerder optreden, maar omdat ze in het beginstadium vaak weinig invloed hebben op het dagelijks functioneren, worden ze minder snel onderzocht.

Motorische symptomen

	Bradykinesie of vertraging in bewegen is het hoofdsymptoom, waarbij bewegingen langzamer verlopen en vaak ook moeilijker te initiëren zijn.
	Tremor of beven is vaak het meest herkenbare symptoom, maar komt slechts bij 1 op 2 personen voor.
	Rigiditeit of spierstijfheid waarbij de spieren minder flexibel zijn.
	Posturale instabiliteit of evenwichtsproblemen met een verhoogd valrisico als gevolg.

Niet-motorische symptomen

Enkele van de meest voorkomende symptomen sommen we hieronder op, uiteraard is niet elk symptoom van toepassing bij iedereen

• Angst over zowel de ziekte als hun toekomst
• Apathie waarbij er gebrek is aan emotie, interesse en motivatie zelfs bij activiteiten die normaal gezien plezierig waren
• Vermoeidheid en gebrek aan energie
• Pijn welke kan gaan van spier- tot gewrichtspijnen
• Orthostatische hypotensieof bloeddrukval bij het rechtstaan wat kan leiden tot duizeligheid en/of vallen
• Slaapstoornissen waarbij er moeite is bij het inslapen en/of doorslapen
• Urinaire problemen of blaasproblemen kan gaan van veel moeten plassen tot moeite bij het beginnen plassen
• Obstipatieof stoelgangproblemen kunnen optreden door zowel de ziekte als door eventuele medicatie
• Cognitieve stoornissen zoals geheugenproblemen, verminderde concentratie, moeilijkheden met plannen en initiatiefarmoede
• Hallucinaties & psychosen waarbij men dingen ziet of hoort die er in werkelijkheid niet zijn
• Depressie en verlies van interesse in verschillende activiteiten

De ziekte van Parkinson komt meestal voor op latere leeftijd, waarbij symptomen zichtbaar worden bij personen tussen de 50 en 70 jaar. Vijf tot tien procent (5-10%) krijgt echter de diagnose voor 45 jaar. Momenteel is deze ziekte ongeneeslijk. Medicatie, sport en beweging kunnen de symptomen wel op een positieve manier beïnvloeden. Lichaamsbeweging speelt dus een belangrijke rol in het helpen vertragen en/of stabiliseren van deze ziekte!

De ziekte van Parkinson is één van de zogenaamde Parkinsonismen. Onder Parkinsonisme vallen aandoeningen die dezelfde motorische symptomen hebben als bij de ziekte van Parkinson, maar vaak minder baat hebben bij medicatie. Daarom is het belang van beweging des te groter bij deze doelgroep!

De stadia van Parkinson

Algemeen kunnen er volgens de Hoehn en Yahr stadia vijf klinische ziektestadia gevonden worden, die we eigenlijk kunnen opdelen in drie grote groepen (= vroeg, midden en laat). Elk klachtenpatroon is uniek, waardoor niet altijd elk symptoom bij elk stadium aanwezig dient te zijn. De verschillende symptomen kunnen wel altijd ondergebracht worden binnen een bepaald stadium.

Vroeg stadium

• Weinig functionele problemen
• Trager en onhandiger bewegen
• Beginnende houdingsafwijkingen (gebogen houding) met kuit- en/of rugpijn
• Mogelijke stemproblemen en maskergelaat (bewegingsarmoede in het gezicht)
• Beperkt valrisico

Midden stadium

• Schommelingen in het medicatiepatroon: ON/OFF-periodes
• Meer functionele problemen
• Freezing: plotselinge bevriezing van bewegingen, vooral bij stappen en andere activiteiten zoals schrijven en zwemmen.
• Evenwichtsstoornissen, wat het valrisico verhoogt (soms al in een vroeg stadium)
• Moeilijkheden met initiatief nemen, planning en multitasking

Laat stadium

• Toenemende houdingsafwijkingen
• Toenemende ON/OFF-fluctuaties in de medicatie
• Afhankelijkheid van hulpmiddelen & andere mensen
• Motorische & niet-motorische symptomen meer uitgesproken
• Verhoogde kwetsbaarheid bijvoorbeeld luchtweginfecties

Meer weten over de ziekte van Parkinson, onderstaande podcast geeft een uitgbreide uitleg weer!