Overmatig bewegen & beweegverslaving

Overmatig bewegen & beweegverslaving

Cedric Arijs is klinisch psycholoog (Universiteit Gent) en sport- en bewegingspsycholoog (University of Thessaly (GR) & University of Leipzig (D). Hij werkt samen met sporters, coaches, sportouders en medische staf uit allerlei sporten uit binnen- en buitenland met het oog op prestatieverbetering, algemeen welzijn en persoonlijke ontwikkeling. Hij is ook vaste docent bij de Vlaamse Trainersschool. Als klinisch psycholoog gebruikt hij principes uit de prestatie- en gezondheidspsychologie om mensen veerkrachtig te maken in onze veeleisende maatschappij. Voor meer info zie www.cedricarijs.com.
Sporter Blog Sportpsychologie

Sport en beweging is een geweldig middel om zorg te dragen voor je fysieke en mentale gezondheid. Vele mensen zouden er baat bij hebben om meer te bewegen. Maar voor sommigen kan de relatie met beweging echter problematisch worden. In deze blog wil sportpsycholoog Cedric Arijs dan ook focussen op de zeldzamere – en daarom helaas vaak over het hoofd geziene – groep individuen die ongezond veel beweegt.

Wat is te veel bewegen en wanneer spreken we van beweegverslaving?

We spreken van te veel bewegen als mensen te lang of te intens bewegen zonder rekening te houden met hun persoonlijke mentale en/of fysieke limieten. 

Een beweegverslaving wordt door de meeste handboeken (nog) niet als een specifieke vorm van verslaving of aandoening gezien. Deze problematiek is moeilijk te herkennen door het feit dat beweging op zich heel gezond is en mensen die overmatig veel sporten vaak veel complimenten krijgen vanuit de omgeving. Ze zien er fit en strak uit en worden geprezen voor hun doorzettingsvermogen. Wanneer ben je dan te fanatiek of obsessief aan het sporten? We kunnen enkele criteria of waarschuwingssignalen herkennen:

    • Zorgen maken of onrustig worden als je niet kan bewegen (~ ontwenningsverschijnselen)
    • De beweegroutine heeft een negatieve invloed op relatie(s) en job
    • Geen pauzes nemen bij vermoeidheid, blessure of algemeen niet lekker voelen
    • Elke dag één of meerdere keren intensief sporten
    • Excuses maken om te kunnen bewegen, vb. sociale activiteiten overslaan
    • Geen plezier meer halen uit beweging, maar zich toch verplicht voelen om het te doen
    • Het gevoel hebben dat fysieke activiteit het belangrijkste in je leven is en dat het voor een groot deel je identiteit bepaalt.

Hoe ontstaat een beweegverslaving?

Mensen die frequent sporten zullen kunnen getuigen dat het lichaam stofjes aanmaakt waarvan we een gelukzalig gevoel krijgen. Voor sommigen zal dit effect verslavend werken en zal men het steeds vaker opzoeken en meer willen trainen om het effect krachtiger te kunnen ervaren.

Naast fysiologische mechanismen spelen ook mentale aspecten een rol bij beweegverslaving. Zo kan beweging overmatig opgezocht worden als copingsmechanisme om zich niet langer angstig, onzeker of neerslachtig te voelen. Fysieke activiteit geeft de persoon een sterker gevoel van controle over het leven. Ten slotte kan ook een vervormd zelf- of lichaamsbeeld het beweeggedrag gaan beïnvloeden. 

Omdat men obsessief bezig is met ‘gezond’ leven en het trainen van het lichaam, gaat te veel bewegen soms ook hand in hand met eetproblemen. Zo gaan personen met een eetstoornis soms excessief sporten om extra calorieën te verbranden. Sommige studies benoemen dit dan als ‘secundaire beweegverslaving’. Toch mag men niet zomaar uitgaan van een link met eetstoornissen, aangezien de obsessie rond bewegen niet per se gerelateerd hoeft te zijn aan het eetgedrag en ook op zichzelf kan bestaan (‘primaire beweegverslaving’).  

Voorbeelden uit de praktijk

Volgende beschrijvingen zijn fictieve voorbeelden, gebaseerd op echte personen uit de praktijk.

    • Jens (28j) had in zijn jeugd veel gevoetbald en sinds hij begon te werken was lange afstand lopen makkelijker in te plannen in zijn dagschema. Hij bleek er ook aanleg voor te hebben en na enkele succesvolle 10km en halve marathonwedstrijden, zette hij zijn zinnen op een eerste marathon. Voor de buitenwereld deed hij het top en hij kreeg dan ook veel aanmoediging op zijn trainingen via Strava. Vanuit familiale kring kreeg hij echter andere signalen. Zijn vriendin merkte op dat hij steeds vaker sociale activiteiten liet vallen en dat hij zeer gefrustreerd rondliep wanneer hij een training moest overslaan of hij geen goede cijfers haalde tijdens een training. Zijn vader, die vroeger zelf succesvol marathons liep, waarschuwde dat hij te snel te hard wou evolueren. Het is dankzij hun opmerkingen dat Jens langzaam begon te beseffen dat het lopen hem beheerste in plaats van omgekeerd.
    • Marouan begon op zijn 17e aan krachttraining te doen met enkele vrienden. Hij was een tengere jongen, maar hij merkte dat naarmate zijn fysieke verschijning evolueerde hij meer aandacht en respect van anderen kreeg. Hij verdiepte zich in bodybuilding en leerde wat hij kon over gezond eten om zijn spiergroei te ondersteunen. Hij startte een YouTube kanaal om andere jongeren te stimuleren te sporten en zorg te dragen voor hun lichaam. De online commentaren over hoe hij er toch nog niet zo goed uitzag als YouTuber X of Y, maakte dat hij nog harder ging trainen. Op een dag, na de zoveelste intense training, brak hij in tranen uit voor de spiegel. Hij besefte dat hij al lang de fysieke vorm had waar hij ooit van droomde, maar dat zijn hoofd hem bleef vertellen dat hij toch niet goed genoeg was. 
    • Tijdens de corona lockdowns was sporten één van de weinige dingen die nog buitenshuis mochten gebeuren. Voldoende bewegen werd zelfs aangeraden. Om de muren niet op te lopen trok Sarah (42j) er dagelijks op uit om te lopen. Ze merkte dat het hielp tegen overmatig piekeren. Naarmate de lockdown langer duurde ging ze tweemaal per dag een duurloop doen, gecombineerd met yoga en krachttraining thuis. Pas toen de restricties wegvielen en er terug meer sociaal contact mogelijk was, besefte ze dat ze helemaal niet meer kon stoppen met bewegen.

Al deze mensen sporten en trainen veel, waardoor je je kan afvragen wat het verschil is met topsport? Bij ongezond veel bewegen of een sportverslaving traint men het lichaam echt kapot omwille van de mentale druk die men op zichzelf legt. Terwijl topsporters toegewijd zijn en zeker ook externe of interne druk kunnen ervaren, zal het merendeel van de topsporters meer psychologische flexibiliteit ervaren en het belang van rust erkennen om topprestaties neer te zetten. Vaak zal een topsporter ook onder een waakzaam oog van omkadering vallen, terwijl een afhankelijkheid van beweging zich zeer geïsoleerd en afgeschermd kan ontwikkelen. Dit is uiteraard een extra risicofactor. 

Herstel en behandeling

Het is belangrijk terug een balans te vinden en beweging opnieuw te zien als een waardevol en gezond gedrag, zonder dat het aanvoelt als een identiteitsbepalende must.

Connecteer met anderen die het goed met je voor hebben omwille van wie je bent, niet omwille van je prestaties of lichamelijke verschijning. Neem rustdagen en leer opnieuw te bewegen met mate voor het plezier van de activiteit op zich, niet voor de cijfers of complimenten van anderen. Een psycholoog of psychotherapeut met ervaring in verslavingsproblematieken, eetstoornissen en/of sport- & bewegingspsychologie kan je verder helpen om deze gezonde relatie met beweging terug te vinden.

Vind een expert

  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Noegroho Handojo

    Radioloog
  • Verhaegen Stijn

    Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Wouter Peters

    Huisarts, Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Neurochirurg

    Bart Depreitere

  • Vincent Metsers

    Sportarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Herlinde Bossaert

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Tom Teulingkx

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Erik Van Lierde

  • Eline Vandersteen
    Projectmedewerker blessurepreventie

    Eline Vandersteen

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Ann Gillis

  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • BV Huisartsenpraktijk De Vaart

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Wim Van Nieuwenhuyse

    Orthopedisch chirurg
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Anesthesist

    Frederic Brillouet

  • Flore Stassen
    Sportwetenschappelijk medewerker

    Flore Stassen

    Bewegingswetenschapper
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Andreas Goddeeris

    Sportarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Willy Platteeuw

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Roeykens

  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Lize Vaes

    Lize Vaes

    Huisarts, Sportarts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Gino Devriendt

    Sportdiëtist
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Peter Verspeelt

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Michel Creemers

    Huisarts
  • Fabienne Van De Steene

    Sportkinesitherapeut
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • jana stevens

    Podoloog
  • Ignace Verscheure

    Sportarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Luc Van Landschoot

    Kinesitherapeut
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Jozef Vermylen

    Cardioloog
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Trees Dooms

  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Arts specialist in opleiding

    Simon Horckmans

  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Mark Van Dijk

    Orthopedisch chirurg
  • Huisarts

    Luc De Pelecijn

    Huisarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Huisarts, Sportarts

    Sergei Barsegian

    Sportarts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Marc Schiltz

  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Jean-Paul Souffriau

    Tandarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Bruno D'Hulster

  • Gert Van Deurzen

    Kinesitherapeut
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Pascale Berghmans

    Sportdiëtist
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Urgentie- en sportarts

    Sander Bomans

    Sportarts
  • Sandra Lievrouw
    Algemeen & Projectmanager blessurepreventie

    Sandra Lievrouw

    Kinesitherapeut
  • Lander Vanhee

    Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportpsycholoog

    Inez Swinnen

    Sportpsycholoog
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • michel herssens

    Cardioloog
  • Renaat Huysmans

    Huisarts, Sportarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Osteopaat

    Jöry Pauwels

    Osteopaat
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Jempi Wilssens

  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Yente Antonissen

    Bewegingswetenschapper
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Annelies Van Erck

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Osteopaat

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stijn Delputte

    Sportarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Joke De Prest
    Coördinator project & partnerships

    Joke De Prest

    Bewegingswetenschapper
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Voorzitter

    De Ridder Inge

    Sportdiëtist
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Justine Vandenbroeck

  • Jettie Tempels

    Sportarts

Gerelateerde items

Sportpsychologie
29.png

Gedeeld leiderschap in de sport: Waarom en hoe het kan werken

Sportprofessional Artikel Sportpsychologie
Sportpsychologie
Resilience.jpg

Resilience ontwikkelen binnen de dagelijkse sportcontext

Sportprofessional Artikel Sportpsychologie
Sportpsychologie
Burn out.png

Depressie en burn-out voorkomen als topsporter

Sporter Sportorganisatie Sportprofessional Artikel Gezond Sporten Sportpsychologie Gezond Sporten
Sportpsychologie
Beweging bij depressie.png

Bewegen voor je brein: hoe houd je het vol?

Sporter Artikel Gezond Sporten Sportpsychologie Gezond Sporten
Sluiten