Zijn we wel geëvolueerd om te bewegen?

Zijn we wel geëvolueerd om te bewegen?

Cedric Arijs is klinisch psycholoog (Universiteit Gent) en sport- en bewegingspsycholoog (University of Thessaly (GR) & University of Leipzig (D). Hij werkt samen met sporters, coaches, sportouders en medische staf uit allerlei sporten uit binnen- en buitenland met het oog op prestatieverbetering, algemeen welzijn en persoonlijke ontwikkeling. Hij is ook vaste docent bij de Vlaamse Trainersschool. Als klinisch psycholoog gebruikt hij principes uit de prestatie- en gezondheidspsychologie om mensen veerkrachtig te maken in onze veeleisende maatschappij. Voor meer info zie www.cedricarijs.com.
Sporter Blog Sportpsychologie

Beweging was vroeger een natuurlijk onderdeel van onze (werk)dag... maar nu zitten we vaak lang stil & we zijn niet ontwikkeld om spontaan nog naar veel extra fysieke activiteit te verlangen. Het is dus normaal dat recreatief bewegen een gevoel van 'moeten' is voor jou na een lange werkdag! Sportpsycholoog Cedric Arijs vertelt je meer over de evolutie van beweging en geeft oplossingen voor deze uitdaging.

Vergeef me dat ik botweg met de deur in huis val voor mijn eerste blogpost, maar… hoe gaat het nog met jouw sportieve voornemens? Fitness platform Strava plaatst hun ‘Quitter’s Day’ rond de tweede vrijdag van januari, dus de kans zit er in dat je net als ik al even niet zo rigoureus meer bezig bent met die beweegplannen. Maar geen zorgen! Dankzij een ander nieuwjaarsvoornemen van me – maandelijks een boek uitlezen – weet ik nu ook waarom volhouden ons zo moeilijk lukt. We kunnen er misschien helemaal niets aan doen!

De paradox

Deze maand nam Daniel Lieberman, professor menselijke evolutionaire biologie aan de universiteit van Harvard, me in zijn boek Exercised’ (1) mee langs fysieke activiteit doorheen de eeuwen en generaties. In een tijd waar elke boektitel je belooft dat je snel kilo’s zal verliezen en in geen tijd een strak lijf kan hebben, was ‘Exercised’ tegelijk ontnuchterend en intrigerend. Het boek bespreekt immers waarom de moderne mens nooit geëvolueerd is om veel vrijwillige fysieke activiteit te doen bovenop wat nodig is om te overleven op korte termijn. Maar laat beweging in onze huidige maatschappij nu net wel heel belangrijk zijn voor onze gezondheid op lange termijn. Een paradox en boodschap die mij als promotor van sport en beweging wat zorgen baarde. Zegt die prof nu dat we gemaakt zijn om lui te zijn en dat fysieke activiteit onnatuurlijk is?! Dat is geen conclusie dat je wil horen wanneer er een obesitaspandemie heerst (juist ja, die andere pandemie). Ik besloot dan maar even (te lang) te gaan zitten en Liebermans verhaal te aanhoren.

De uitdaging

Laat ik vanaf het begin wel duidelijk zijn: ja, ons lichaam is op fysiek vlak zeker gemaakt om veel te bewegen doorheen de dag. We bewogen gedurende duizenden jaren uit noodzaak en overlevingsdrang (jagen, verzamelen, landarbeid, handenarbeid, etc.). Beweging was vroeger een natuurlijk onderdeel van onze (werk)dag was en zittend, liggend, hangend rusten was een welverdiende uitlaatklep. Vanuit evolutionair perspectief zijn we op psychologischvlak echter niet ontwikkeld om daar bovenop spontaan nog veel extra fysieke activiteit te verlangen. Bijkomende beweging als recreatieve sport, spel en dans waren niet-noodzakelijke tijdverdrijven die mensen al eens spontaan uit plezier ondernamen, maar deze vormden niet de kern van onze beweegquota. Doorheen het boek werd me dan ook duidelijk dat Lieberman met ‘onnatuurlijke fysieke activiteit’ vooral bedoelt dat het te gek is dat vele mensen zich de dag van vandaag krom werken aan een zittende bureaujob, om dan in hun vrije tijd hun zuurverdiende centen uit te geven aan sportabonnementen en personal trainers. Recreatief bewegen is nu voor heel veel mensen een‘moeten’ geworden om de langetermijngevolgen van onze moderne, sedentaire, geautomatiseerde maatschappij op te vangen. Iedereen die een beetje vertrouwd is met motivatiepsychologie kan dan al snel raden waarom mensen vaak zo snel afhaken bij nieuwe pogingen om beweging in hun leven essentieel te maken. Het beloofde langetermijnvooruitzicht in ons hoofd weegt gewoon niet op tegen het hier-en-nu gevoel van ‘moeten’ en het monotone afhaspelen van kilometers of oeverloos veel herhalingen van hetzelfde te moeten doen. In een ander fijn boek over gedragsverandering noemde Martin Appelo (2) dit al de cirkel van valse hoop. De makkelijke, snelle successen bij goede voornemens botsen op een plafond en mensen pleiten zichzelf vrij van het dagelijkse fysieke gekkenwerk. “Ik werk toch al hard genoeg op mijn job, zeker?!”.

Oplossingen

Is er dan geen hoop of oplossing voor deze evolutie die onze sedentaire maatschappij plaagt? Wel, je gaat het misschien gek vinden om het van mij als psycholoog te horen, maar we kunnen beginnen met iets minder te vertrouwen op ons hoofd. Aangezien ons hoofd evolutionair niet geprogrammeerd is om beweging noodzakelijk te vinden, moet we ernaar streven om het voor ons gevoel zo leuk mogelijk te maken. Op deze manier spreken we terug dat spontane gevoel om te bewegen aan die onze voorouders wel al kenden. Enkele suggesties:

  • Start met de beweegvormen die jou het leukst lijken (of je het minst erg lijken als je het glas eerder halfleeg ziet).
  • Als starter is het ok om je te laten afleiden en je beweegmomenten te koppelen aan iets entertainend: muziek, podcasts, audioboeken of een topserie via je favoriete streamingdienst. ‘Take it easy’ en staar je niet blind op statistieken.
  • Doe het niet alleen, maar zoek een buddy of groepservaringen! Als er één ander aspect is dat we weten uit de evolutie van de mens is het dat we een sociaal wezen zijn.
  • Ga op zoek naar een aangename omgeving en laat je niet ‘gymtimideren’.
  • Uitbundig dansen of videogames waarbij je beweegt (3) tellen ook als fysieke activiteit!
  • Varieer en experimenteer! Je hoeft heus niet enkel te trainen voor een marathon of triatlon. 
  • Beloon jezelf als je beweegt. Belangrijke tip: beloon jezelf niet met iets die je initiatieven zou tegenwerken. Een avondje in de zetel is een rustmoment, geen beloning. Denk eerder aan nieuwe sportschoenen of een saunasessie na het zwemmen.
  • Alvorens je zou stoppen, bekijk eerst of er struikelblokken of uitdagingen zijn die je kan wegnemen zodat het voor jou aangenamer aanvoelt.

Omdat we evolutionair gezien niet gemaakt zijn om extra beweging op te zoeken, ontwikkelen de hersenmechanismen die beweging belonend en automatisch maken pas na enige tijd. Als beginnende sporter hoeft je doel dan ook echt geen te gekke prestatie of mooie limiet te zijn. Je hersenen worden hier te laat voor beloond. Je doel is eerst en vooral zo lang mogelijk een zo goed mogelijk gevoel te hebben bij beweging.

Eindconclusie

Dus vergeef het jezelf gerust als je de sportieve nieuwjaarsvoornemens in je hoofd al hebt laten varen. Je hebt dan ook een goede evolutionair excuus. Maar blijf wel zoeken hoe je aangename beweegvormen een plaats in je leven kan geven! Onthoud daarbij vooral ook de quote van George Bernard Shaw: We stoppen niet met spelen omdat we ouder worden. We worden oud omdat we stoppen met spelen.

 

Referenties:

  1. ‘Exercised’ – Daniel E. Lieberman, uitgeverij Pantheon Books
  2. 'Waarom veranderen (meestal) mislukt’ – Martin Appelo, uitgeverij Boom
  3. Neem zeker een kijkje naar de ‘exergames’ voorgesteld door InnMotion, een project van de Howest -https://innmotion.be/

Vind een expert

  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Erik Van Lierde

  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Schiltz

  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Maaike Polspoel

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Dorien Meeusen

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Jempi Wilssens

  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Trees Dooms

  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Johan Roeykens

  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Sofie Decamps

    Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut

Gerelateerde items

Beleid
Grensoverschrijdend gedrag

Grensoverschrijdend gedrag in de sportclub: wat kan jij doen en bij wie kan je terecht?

Sporter Blog Ethiek Gezond Sporten Beleid Gezond Sporten
Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Sportpsychologie
Gelukkig sporten is gezond sporten.png

Gelukkig sporten is ook gezond sporten

Sporter Blog Sportpsychologie
Sportpsychologie
Prestatiedruk

Overmatige prestatiedruk: waar komt het vandaan en hoe pak je het aan?

Sporter Blog Sportpsychologie
Sluiten