Lactaat: vriend of vijand?

Lactaat: vriend of vijand?

Reinout is zaakvoerder van Triathloncoach.be en 3Lab.be. Hij is tevens docent aan de KU Leuven en de Vlaamse Trainersschool (VTS) in de programma's voor triatlon en wielrennen. Hij heeft meer dan 25 jaar ervaring in het coachen van atleten en het ondersteunen van coaches. Zijn voornaamste expertise betreft het vertalen van wetenschappelijke informatie naar praktische aanbevelingen. Uithoudingssporten dicteren het ritme van zijn professioneel en privéleven.
Sporter Blog Training Training

Verzuurde benen, de klop van de hamer, geparkeerd staan, kramp tot achter de oren, … elke sporter maakt het al eens mee. Nogal eens wordt lactaat aangewezen als boosdoener. Maar is dit wel terecht? Inspanningsfysioloog Reinout Van Schuylenbergh geeft je een antwoord op deze vraag en vertelt je alles wat je moet weten over lactaat!

Afval?

Sinds 1780 onderzoeken wetenschappers de rol van lactaat in de menselijke fysiologie. Tot op vandaag blijven nog heel wat vragen bestaan en dit wijst op de complexe rol dat lactaat speelt. Intussen is de kennis geëvolueerd van “lactaat als afvalstof en oorzaak van spiervermoeidheid” tot “lactaat als brandstof voor spierinspanningen en een signaalmolecule voor tal van lichaamsprocessen” (Ferguson et al 2018).

Energie!

Om beter te begrijpen welke rol lactaat precies speelt, kijken we naar de energieleveringssystemen in ons lichaam.

Je zou onze energieleveringssystemen kunnen vergelijken met een hybridewagen die benzineaandrijving met elektrische aandrijving combineert en afhankelijk van de energiebehoefte en -beschikbaarheid (brandstof) met een bepaalde energiemix de wagen aandrijft.

In ons lichaam heten de motoren “het fosfageen energiesysteem”, “de glycolyse” en de “aerobe verbranding”. Het fosfageen systeem kan snel veel energie in korte tijd leveren (vermogen). Helaas zijn de energievoorraden (capaciteit) om dit systeem aan te drijven snel uitgeput en dienen de andere motoren al snel geactiveerd te worden.

Vereenvoudigd model glycose, oxidatie KH en oxidatie vetten

Figuur 1 illustreert een vereenvoudigd model van (1) de glycolyse, (2) de oxidatie van koolhydraten en (3) de oxidatie van vetten. 

Activiteit glycose en oxidatieve systeem i.f.v

Figuur 2 toont de activiteit van de glycolyse en het oxidatieve systeem in functie van de inspanningsintensiteit. Bij toenemende intensiteit verloopt de activatie van de glycolyse volgens een exponentiele curve (rode curve). De activiteit van het oxidatief systeem volgt een eerder lineair patroon (blauwe curve) (Wackerhage et al, 2022). 

Dit geeft aanleiding tot 3 typische scenario’s:

1. Inspanning aan een matige intensiteit

De matige intensieve inspanningen situeren zich in het linker spectrum van figuur 2: De glycolyse is nog niet erg actief en bijgevolg is de productie van pyruvaat beperkt. Dit heeft 2 belangrijke gevolgen:       
(1) Het oxidatieve (ook aerobe genoemd) energiesysteem heeft nog ruimte om Acetyl-CoA vanuit de beta-oxidatie (vetten) op te nemen en in energie om te zetten.    
(2) Dit zorgt ervoor dat er maar een beperkte drive is om pyruvaat in lactaat om te zetten. 

Lange, rustige duurtrainingen zijn inspanningen die we in dit domein kunnen onderbrengen. 

 2. Inspanning aan een hoge intensiteit

Bij toenemende intensiteit neemt de pyruvaatproductie toe. Zolang de aerobe energielevering dit nog de baas kan, is de energiemix vergelijkbaar zoals in scenario 1. Echter, er bestaat een competitie tussen de glycolyse en de beta-oxidatie voor een plaats in het aerobe metabolisme. Van zodra de pyruvaatproductie niet meer integraal kan worden opgevangen in het aerobe metabolisme verdwijnt de mogelijkheid om nog bijkomend vetten te verbranden. De glycolyse duwt als het ware de beta-oxidatie uit de energiemix. 

In figuur 2 wordt een evenwichtssituatie aangeduid op het moment dat de exponentiële curve van de glycolyse de lineaire curve van het oxidatieve systeem doorbreekt. Dit punt geeft de hoogste intensiteit weer waarbij nog net een evenwicht tussen beide energiesystemen bestaat. Dit punt wordt ook gedefinieerd als de ‘anaerobe drempel’ of ‘maximale lactaat steady state (MLSS)’. Deze intensiteit is goed bekend bij wielrenners tijdens een tijdrit of bij een beklimming van een col op het scherp van de snee. Een intensiteit die nog net haalbaar is. De intensiteit nog verhogen is echter niet lang vol te houden en deze situatie wordt beschreven in scenario 3. 

3. Inspanning aan een zeer hoge intensiteit

De intensiteit ligt nu dermate hoog dat de evenwichtssituatie tussen pyruvaatproductie en eliminatie wordt overschreden. Pyruvaat dreigt zich op te stapelen en wordt omgezet naar lactaat. Dit toont zich in een sterk verhoogde lactaatspiegel in het bloed. Het lactaat is evenwel geen eindproduct, maar kan opnieuw omgevormd worden naar pyruvaat en ingezet worden als energiesubstraat voor de aerobe energielevering. Men spreekt hier over de lactaatshuttle: het lactaat is een energiesubstraat dat van de ene locatie naar de andere kan migreren en bijdragen aan de invulling van de energiebehoefte (Hall et al 2016, Brooks et al 2022). 

Welke betekenis heeft lactaat voor mij?

Het is duidelijk dat lactaat (pyruvaat) een sleutelrol speelt in de balans van de verschillende energiesystemen en dat de lactaatconcentratie in het bloed het gevolg is van een dynamisch proces van productie en eliminatie. Bijgevolg kunnen lactaatwaarden enkel geïnterpreteerd worden in het licht van de maximale lactaatproductie (vLamax) enerzijds en de maximale lactaateliminatie (VO2max) anderzijds. De klassieke (en nog steeds gangbare) meet- en interpretatiemethoden schieten hier te kort en meer geavanceerde modellen kunnen een oplossing bieden (Wackerhage et al, 2022).

In functie van optimale prestaties in een bepaalde sportdiscipline is een welbepaalde energiemix optimaal. Een sprinter in het wielrennen dient zowel uit te blinken in uithoudingsvermogen om de duur van de race te verteren, als in explosiviteit voor de eindsprint. Dus zowel de aerobe motor (VO2max) als glycolytische motor (vLamax) moeten voldoende uitgebouwd zijn. Voor een lange afstandstriatleet liggen de vereisten anders: de aerobe motor blijft een prioriteit, maar de glycolytische motor dient best onderdrukt te worden om de vetverbranding optimaal te laten functioneren. Dus niet het maximaliseren, maar wel het optimaliseren van de energiesystemen is aangewezen in functie van een topprestatie in een specifieke sportdiscipline (tabel).

Sportdiscipline

vLaMax (mmol/L/s)

VO2max (ml/kg/min)

Triatlon lange afstand

0.2-0.3

75-85

Wegwielrennen – sprinter

0.7-0.9

75-85

Atletiek – sprintnummers

1.0-1.2

50-60

Enkele referentiewaarden voor topatleten (heren).

Ik voel toch de verzuring en de spiervermoeidheid?

Maar hoe zit het nu met de pijn en de vermoeidheidssignalen tijdens intensieve activiteit? Deze signalen zijn zeer reëel en zien we geassocieerd met hoge lactaatconcentraties in het bloed. Het is evenwel verkeerd te denken dat het lactaat de oorzaak is van deze vermoeidheid. Vermoeidheid is het gevolg van een zeer complexe interactie tussen metabole, neuromusculaire en mentale processen en kan niet tot één oorzaak herleid worden (McCormick et al, 2015, Hall et al 2016). 

Conclusies

Het is duidelijk dat er niet meer op een traditionele manier naar lactaat gekeken kan worden. Indien met de adequate protocollen gemeten en geïnterpreteerd, kan er aan de hand van lactaatmetingen zeer relevante informatie verzameld worden over de fysiologische kwaliteiten van de sporter. Deze informatie kan gebruikt worden voor de sturing van het trainingsproces en de sportprestatie.

 

Referentielijst

    • McCormick A, Meijen C, Marcora S. Psychological Determinants of Whole-Body Endurance Performance. Sports Med. 2015 Jul;45(7):997-1015. doi: 10.1007/s40279-015-0319-6. 
    • Brooks GA, Arevalo JA, Osmond AD, Leija RG, Curl CC, Tovar AP. Lactate in contemporary biology: a phoenix risen. J Physiol. 2022 Mar;600(5):1229-1251. doi: 10.1113/JP280955.
    • Hall MM, Rajasekaran S, Thomsen TW, Peterson AR. Lactate: Friend or Foe. PM&R. 2016 Mar;8(3 Suppl): S8-S15. doi: 10.1016/j.pmrj.2015.10.018. 
    • Wackerhage H, Gehlert S, Schulz H, Weber S, Ring-Dimitriou S, Heine O. Lactate Thresholds and the Simulation of Human Energy Metabolism: Contributions by the Cologne Sports Medicine Group in the 1970s and 1980s. Front Physiol. 2022 Jul 22;13:899670. doi: 10.3389/fphys.2022.899670.
    • Ferguson, B.S., Rogatzki, M.J., Goodwin, M.L. et al. Lactate metabolism: historical context, prior misinterpretations, and current understanding. Eur J Appl Physiol 118, 691–728 (2018)

Vind een expert

  • Voorzitter

    De Ridder Inge

    Sportdiëtist
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Schiltz

  • Jos Benders

    Sportarts
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Verhaegen Stijn

    Sportarts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Jozef Vermylen

    Cardioloog
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Karl Brack

    Andere arts-specialist
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • BV Huisartsenpraktijk De Vaart

    Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Wouter Peters

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Luc Van Landschoot

    Kinesitherapeut
  • Lize Vaes

    Lize Vaes

    Huisarts, Sportarts
  • Ann Gillis

  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Luc Baeyens

    Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • jana stevens

    Podoloog
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Pascale Berghmans

    Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Andere
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Trees Dooms

  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Koen Nys

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Maaike Polspoel

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jempi Wilssens

  • Annelies Van Erck

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Karel Pardaens

  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Stijn Delputte

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Ignace Verscheure

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Herlinde Bossaert

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Tom Teulingkx

    Sportarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Willy Platteeuw

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Fabienne Van De Steene

    Sportkinesitherapeut
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Noegroho Handojo

    Radioloog
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Gert Van Deurzen

    Kinesitherapeut
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Andreas Goddeeris

    Sportarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Wim Van Nieuwenhuyse

    Orthopedisch chirurg
  • Renaat Huysmans

    Huisarts, Sportarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Erik Van Lierde

  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Lander Vanhee

    Sportarts
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • michel herssens

    Cardioloog
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Michel Creemers

    Huisarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Johan Roeykens

  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts

Gerelateerde items

Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Blessurepreventie
enkelverzwikking

Veel voorkomende sportblessures: een enkeldistorsie

Sporter Artikel Factsheet Video Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
brace of tape .png

Sporten met een brace of een tape?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
Weerstandsband.png

Weerstandsbanden: waarvoor dienen ze?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Sluiten