Technologie bij de kinesist, hoe zal onze revalidatie er in de toekomst uitzien?

Inleiding

Als sporter zal je er ooit wel eens over de vloer moeten komen, of misschien heb je er in het verleden al vaker een bezoekje gebracht dan je lief is. We zullen het vandaag hebben over de sportkinesist. Je hebt heel wat verschillende specialisaties binnen de kinesitherapie waarvan sportkinesitherapie er één is. Het ideale startpunt om advies in te winnen over je blessure en je te laten begeleiden tijdens je revalidatie.

Sportkinesitherapie is letterlijk een wereld in beweging. Na je sessies zul je zelf terug volop in beweging zijn, maar ook je kinesist(e) staat niet stil. De technologische vooruitgang zorgt ervoor dat je kinesist meer tools voorhanden heeft om je een optimaler revalidatietraject aan te bieden. Technologie kan zorgen voor meer objectieve data en diepgaandere analyses van je lichaam. Dit is nuttig om een beter idee te hebben over het ontstaan en de instandhouding van je blessure. Daarnaast kan technologie ook gewoon het fun-gehalte verhogen, wat dan weer zal leiden tot een hogere motivatie tijdens je revalidatie.

In dit artikel bekijken we over welke technologieën de kinesist vandaag de dag beschikt om jou als sporter beter te begeleiden, alsook werpen we een blik op de toekomst. Misschien ga je dan wel met plezier naar de kine, of is dat een brug te ver?

In den beginne was er …

In een vrij jonge beroepssector als kinesitherapie gaat de vooruitgang als een sneltrein. Je moet al enigszins je best doen om nog praktijken te vinden die volgende modaliteiten aanbieden: fango (die warme modder op je rug), infraroodstralen, elektrotherapie of een vibrax (machientje dat de slijmen in de longen losmaakt). Technieken, ideeën en modaliteiten die 30 jaar geleden de standaard waren, zijn vandaag amper nog te bespeuren.

Welkom in 2022

Zullen we over 30 jaar hetzelfde zeggen van de huidige aanpak? De keypoints van een goede kine-praktijk anno 2022 zijn inzetten op een uitgebreide intake (al de vragen die de kine je stelt bij je eerste consultatie) en een grondig onderzoek. Op basis hiervan maken we een hypothese en een plan van aanpak. Die aanpak is op dit moment vaak zo actief mogelijk! Onze kennis en skills combineren met actieve oefentherapie (en de nodige infrastructuur) is op dit moment onze grootste sterkte als sportkinesitherapeut. Daarom beschikken we over heel wat meer oefenmateriaal dan voorheen. Al dat ‘speelgoed’ kan ingezet worden om je met meer variatie te laten groeien doorheen je revalidatietraject.

Hoe de praktijk van je kinesist er over 30 jaar zal uitzien kan of durf ik amper te voorspellen. Laat ons een gooi doen naar wat er ons de komende 10 jaar allemaal te wachten staat. Want ook onze speeltjes worden ge-upgrade met technologie of vervangen door een technologische variant.

Why? Cause I hate boring

De belangrijkste vraag is: waarom? Waarom zou al die technologie nuttig zijn voor jou als patiënt? “I hate boring” is mijn persoonlijk motto en de gemiddelde patiënt is evenmin fan van saaie en repetitieve oefeningen. “Graag 3 reeksen van 10 keer door de knieën gaan, 10 uitvalpassen en tot slot 10 keer op 1 been staan met de ogen dicht.” en dat enkele weken aan een stuk. Daar wordt niemand wild van. Geen wonder dat je amper thuisoefeningen doet. Dit vraagt heel veel intrinsieke motivatie van jou als (recreatieve) sporter en niet iedereen kan die inzet opbrengen. Technologie kan variatie bieden in de oefenstof en hierdoor het fun-gehalte serieus opkrikken. Je zal dus meer motivatie hebben, meer intensiteit in je oefeningen steken en bijgevolg je revalidatie langer volhouden, of sneller beëindigen. Utopie of haalbare kaart? Dat zal de toekomst uitwijzen.

Daarnaast kan technologie de kinesist helpen bij het verzamelen van nuttige data doorheen je hele revalidatie. Op die manier kan hij/zij voor jou een traject op maat uitstippelen. Het verzamelen van die data kan an sich al een sterke motivator zijn.  Stel dat je voor het bijhouden van je vooruitgang iedere vier weken krachttesten moet ondergaan, waarbij je telkens zo maximaal mogelijk kracht moet geven. Het competitiebeest in je zal toch telkens het beste van jezelf naar boven brengen om te tonen wat je in je mars hebt? 

De klassieker “meten is weten”

Tijdens je eerste sessie bij de sportkinesist moeten we vaak al enkele krachttesten uitvoeren. Dankzij krachttesten achterhalen we of je bovenste of onderste ledematen links en rechts in verhouding zijn. Zo niet, dan heb je een disbalans (één zijde is sterker dan de andere zijde). Bij sommige sporten is een beperkt verschil tussen links en rechts normaal, denk maar aan asymmetrische sporten zoals tennis, voetbal, handbal of baseball. Krachttesten van de spieren gebeuren niet meer met de natte vinger (duw maar eens met links tegen mijn hand, en nu met rechts, “ik denk toch dat je hier iets zwakker bent”). Tegenwoordig hebben we kleine handige instrumenten (zoals een draagbare dynamometer) die ons een exacte waarde geven uitgedrukt in kg weerstand of in newton (de eenheid van kracht). Deze testen kunnen elke vier tot zes weken herhaald worden om na te gaan of je die onevenwichten correct aan het wegwerken bent. Benieuwd of je al sterker bent geworden?

Hand-held dynamometer

De smartphone als tool

Heb je een sportblessure, dan kijken we dikwijls eerst enkele standaard bewegingen na (squat, squat op 1 been, uitvalspas, of een sportspecifieke beweging). Tegenwoordig maken we hier ook enkele filmpjes van om dan nadien met dit beeldmateriaal uit te leggen wat we gezien hebben, want vaak besef je als patiënt zelf niet hoe je exact beweegt. Een vaak gehoorde uitspraak van patiënten is “Aah, doe ik dat zo, in mijn hoofd lijkt het alsof ik het helemaal anders doe”.

Doen we het nog iets uitgebreider, en beoefen je een sport waarbij lopen aan bod komt, dan kan je al eens op de loopband geplaatst worden en maken we met de smartphone enkele slow-motion beelden langs de zijkant en achterkant om je loophouding te analyseren.

We kunnen onze initiële analyse nog wat verder uitbreiden dankzij RunEASI, een Belgisch bedrijf dat een kleine sensor ontwikkelde om op je onderrug te plaatsen tijdens het lopen. De sensor zal de belasting/impact van je looptraining op je lichaam meten, afleiden hoe goed je lichaam schokken kan absorberen, eventuele links-rechts verschillen aantonen (bv. je steunt langer met de linker voet dan de rechter) en nagaan hoe je bekken beweegt. Omwille van krachtverschillen, vermoeidheid, of een blessure kan jouw kinesist afwijkingen noteren. Laat dit maar aan je kinesist over om je exact te informeren. Allemaal zeer complex voor een leek, maar een sportkinesist die deze vorm van loopanalyse aanbiedt zal met veel plezier de verkregen data omzetten in praktische tips om je loopstijl te verbeteren.

Fietsen zit sinds de lockdown van 2019 in de lift in Vlaanderen. Ook zijn de opleidingen tot bike-fitter steeds populairder bij kinesisten. Hier kan je dus terecht als je je fiets correct wil laten afstellen op maat van je lichaam. Als je reeds klachten hebt zal je huidige positie worden bekeken, dit in combinatie met een screening van je lichaam. Met deze combinatie kunnen we nagaan of je zelf bepaalde oefeningen kan doen en/of we aanpassingen aan de fiets moeten uitvoeren om je terug klachtenvrij te laten fietsen. Iemand die zich daar als kinesist echt wil in specialiseren zal je effectief op de rollen zetten en zo je fietsstijl uitgebreid analyseren. Je krijgt markers op elk belangrijk gewricht en deze worden dan gefilmd tijdens het fietsen. Hierbij worden als basis enkele hoeken berekend in je lichaam (romphoek, kniehoek, enkelhoek, bekkenstand...). Zo’n bike-fitting kan aangevuld worden met een zadeldrukpuntmeting en een voetpuntdrukmeting, maar dit bieden ze nog niet overal aan. Hierbij wordt de verdeling van je druk/gewicht/kracht bekeken op je zitvlak en ter hoogte van de voetzool, het contactpunt met je pedaal.

Bikefitting

Doe je een impactsport, dan gaan we voor een spronganalyse. We vragen je allerlei sprongvarianten. Springen vanuit squat, springen op 1 been, springen met gestrekte of met gebogen knieën, met en zonder gebruik van je armen. heel wat mogelijkheden dus. Met lasers zal je contacttijd (tijd dat je op de grond bent tussen 2 sprongen), vluchttijd (“air time”, tijd in de lucht) en hoogte tot op de (respectievelijk) milliseconde en millimeter berekend worden. Dank u technologie! Dit is vooral handig om tijdens je revalidatie te controleren hoe hoog je reeds kan springen na een bepaalde periode. Niet vergeten om te herevalueren na enkele weken, zonder bijkomende metingen heb je geen referentie. Een correct opgesteld revalidatieschema zal voor de nodige oefeningen zorgen (waaronder kracht en plyometrie/sprongen), waardoor je enkele weken later hoger zal springen of kortere contacttijden voor de dag kan leggen.

Krachtenplatform voor spronghoogte

Performance physio op zoek naar “marginal gains”?

Wat video’s van eenvoudige taken, een slow-motion tijdens het lopen, lichaamshoeken filmen op de fiets, apps die sprongkracht meter. Wie dacht dat we met 1 smartphone en 1 camera alles hadden verteld, die mag zich nog eens in de ogen wrijven. 

Er komt een dag waarop je ook complexere sportspecifieke bewegingen zal kunnen uitvoeren zoals een schijnbeweging tijdens het voetballen, pivoteren in basket, een werpbeweging in baseball, opslag tijdens volleybal… en dat we deze beweging volledig in 3D kunnen reconstrueren. 6 à 8 camera’s verspreid over de omgeving zullen je continu filmen en ‘tracken’. Deze 3D motion capture herkent onze gewrichten en lichaamsdelen. Je bevindt je op een krachtenplatform zodat de gemaakte bewegingen ook te analyseren zijn met de richting en grootte van de kracht die je produceert tijdens de beweging. Alle data verkregen via de camera’s zal gebundeld worden tot een 3D-figuurtje van jezelf met enkele pijlen (vectoren) die de krachten voorstellen.

Denk hierbij in eerste instantie aan topsporters die hun techniek bij complexe bewegingen (denk maar aan speerwerpen) willen verbeteren. Die kleine aanpassingen aan de techniek (die we als leken niet kunnen waarnemen) kunnen op het hoogste niveau een gigantisch verschil maken.

Naast performance training krijg je dus ook een performance physio die dezelfde data en tools zal gebruiken om blessures aan te pakken. Met wat geluk zal de software op termijn een database bevatten van duizenden sporters en op basis van hun prestaties automatisch de meest optimale techniek/hoeken filteren en je specifiek advies geven. En de kinesisten, moeten die nog iets doen, of zullen krachtige computers het vuile werk opknappen?

De actieve behandeling

Nu we alle info verzameld hebben maken we een behandelingsplan op. Hierbij staan alle mogelijkheden om je verder te helpen, zowel hands-on (behandeling op tafel) als hands-off (educatie, coaching, oefentherapie...).

Je actieve sessie start met een opwarming. Fietsen, crosstrainer, roeien, lopen... Om dit wat aangenamer te maken zijn de nieuwste spinningbikes en hometrainers uitgerust met de mogelijkheid te verbinden met Zwift. Zwift? Dat ken ik al hoor Lander. Inderdaad, het indoor-fiets platform is inmiddels goed ingeburgerd bij de recreatieve fietser die bij slecht weer toch indoor op de rollen of spinningbike zijn conditie wil onderhouden. Dankzij Zwift kan je je verbinden met fietsers over de hele wereld en samen de tofste virtuele parcours afleggen. Je kan zomaar met een profrenner in het zelfde peloton fietsen! De rollen en software zijn verbonden waardoor je minder weerstand moet geven als je in de buik van het peloton zit en de weerstand wordt zwaarder als je bergop klimt. Je zou bijna vergeten dat je na 15 minuten uit deze virtuele warm-up moet en aan je oefeningen mag starten.

Met EXR, terug van Belgische makelij, kan je ook op de roeier jezelf door het water zien klieven. Je neemt plaats achter je indoor roeitoestel en je ziet jezelf synchroon op je scherm een rivier afvaren. Alle trainingsdata wordt automatisch op je tablet overgezet. Wist-je-datje? Ward Lemmelijn (gekend van de container cup evenals wereldkampioen indoor roeien) gebruikt deze app om zijn indoor roeitrainingen op te fleuren.

EXR printscreen

Ben je dan toch eerder een loper? Een loopband inclusief beeldscherm waarop je reeds het parcours van de marathon van New York, Boston of Berlijn kan verkennen? Als het even bergop gaat op het parcours, geen zorgen, de loopband gaat automatisch de hellingsgraad aanpassen voor je, valt dat even tegen.

Loop je heel erg veel kilometers en wil je nog meer lopen zonder te overbelasten? Of ben je aan het revalideren en mag je nog niet teveel belasten? Dan is de AlterG echt iets voor jou. Je bent omringd door een vacuüm omhulsel waar men met luchtdruk werkt, waardoor je minder onderhevig bent aan de zwaartekracht, dus je hebt minder impact op je lichaam. Je kan het zo instellen dat je 1 tot 80% van lichaamsgewicht wegneemt. Nadelig is dat bij deze percentages ook je looptechniek anders zal zijn.

Vaak zal je revalidatieschema ook een loopschema bevatten, apps zoals Strava zijn handige tools om je kinesist mee in ‘the loop’ te houden van hoe je loopschema vordert. Hij kan alle data (afstand, tijd, tempo, hartslag en cadans) zien en je kan ook persoonlijke nota’s voor je kine plaatsen in de beschrijving. Hier vraag ik meestal om in te vullen hoe het aanvoelde, klachten, op welk tijdstip…

Bij orthopedische revalidatie krijg je soms al een wearable mee naar huis die gelinkt is met de app moveUP. Je krijgt meldingen zoals wanneer je mag overschakelen naar 1 kruk, wanneer je mag beginnen fietsen, hoeveel stappen je vandaag mag zetten. In het ziekenhuis kunnen ze al deze data ook tracken en de dokter weet wat en hoeveel je gedaan hebt in de voorafgaande weken.

Krachtpatser in de maak

Na de opwarming kunnen we er aan beginnen. Meteen naar het krachthonk? Ben je nog niet ver genoeg in je revalidatie om ‘echte kracht’ te gaan doen? Geen zorgen, via BFR (blood flow restriction) kan je toch al starten. Dit is een band die rond je lidmaat bv. Je bovenbeen gespannen is. Deze spant zichzelf aan (je kan de sterkte hiervan instellen met je app). Net zoals bij een bloeddrukmeter zal dit je spier / bloedbaan afspannen. Waardoor er minder zuurstof naar de spier gaat en je dus sneller vermoeid bent. Zware gewichten zijn dus niet nodig in deze fase om toch vooruitgang te kunnen maken.

Nadien nog enkele oefeningen met het trekapparaat? Je kent het wel, een katrollensysteem met gewichten die je kan versteken tot het gewenste gewicht.

De nieuwe systemen werken op luchtdruk (dus met een compressor), en bieden je dus ‘pneumatische weerstand’ aan. Je hoeft ook geen gewichten meer te versteken, je drukt het knopje plus of min in, en de weerstand past zich automatisch aan. Veel nauwkeuriger in te stellen (per 100 gram) en ook een veel smoother gevoel van bewegen met het toestel.

Deze toestellen zijn uitgerust met een ingebouwde power output meter. Het toestel zegt niet meer hoeveel gewicht je verplaatst hebt, wel hoeveel vermogen (uitgedrukt in wattage) je hebt geproduceerd. Dit is een combinatie van de weerstand van het toestel en je snelheid tijdens de uitvoering.

Om je krachttraining helemaal af te werken kan je kine je ook met losse gewichten laten werken. Vroeger werd er gewerkt met percentages. Je moest een aantal reeksen en herhalingen doen, op basis van je maximum. Nu zal je ‘velocity based’ trainen. Kleine accelerometers (versnellingsmeter) zullen weergeven hoe snel je de gewichten verplaatst. Als je heel snel de gewichten kan verplaatsen is de weerstand dus licht. Heb je daarentegen alle moeite van de wereld en kan je amper een bepaald gewicht heffen, dan zal deze uitvoering eerder traag zijn. Het gewicht zal aangepast worden volgens de snelheid die je op dat moment mag krijgen. Gelukkig heb je een kine die dit voor je zal berekenen.

Fancy flashy training

Op het eind van de revalidatie zal ‘functionele training’ een groter aandeel hebben in het totaalplaatje. Voor mij persoonlijk bevat dit twee belangrijke elementen. Functioneel houdt in dat er zo sportspecifiek mogelijk wordt getraind. Dus de bewegingen nabootsen van je sport, met de juiste metabole en conditionele prikkel, dezelfde krachtprikkels qua intensiteit, snelheid en hoeken. Daarnaast bevat functioneel ook het woord FUN. Want als je tijdens je revalidatie ook FUN hebt komt dat je motivatie en inzet alleen maar ten goede. Hierbij is reflective training een ideale tool. Dit kunnen verschillende ‘pods’ zijn die kleuren geven. Je moet dan opdrachten doen zoals loopopdrachten naar de verschillende oplichtende pods. Je moet ze uittikken met hand of voet, of gewoon erover swipen om ze uit te doen, nadien zal een ander lichtje opkleuren. Je kinesist zal je ook verschillende opdrachten meegeven, blauw licht is linker voet, rood licht is rechter voet, bij paars lichtje mag je een burpee uitvoeren. Oneindig veel variatie, oneindig veel FUN!

Reflective training

Meta-physio?

Berichten over Meta-werelden, digitale werelden waar we met virtual reality en augmented reality ons kunnen naartoe begeven komen hier en daar al eens in de media. Ons media-landschap gaat steeds meer virtueel (kijk maar naar alle VR-brillen, tactile-suits en spelconsoles die de grenzen betreden van deze virtuele werelden).

Ook onze toekomst zal zich voor een stuk hierin bevinden. Coole games, die achterliggend zeer doordacht zijn opgesteld voor kinesist en patiënt. De kine zal in functie van je soort letsel en fase van herstel heel wat parameters kunnen instellen. Om een eenvoudig voorbeeld te geven: je speelt ‘fruit ninja’ in een volledige virtuele wereld (dankzij VR-bril) en met je armen moet je de fruitstukken doorsnijden. Je kine kiest in beginfase voor een trage snelheid, alsook komen de fruitstukken nooit boven schouderhoogte. Op het eind van je revalidatie komen de fruitstukken aan hoge snelheden, meerdere fruitstukken op eenzelfde moment, in alle richtingen en op verschillende hoogtes. Schouder-revalidatie next level.

Voor basketliefhebbers is er de app HomeCourt waarbij een camera je bewegingen registreert en dan op je televisiescherm bepaalde basketdrills laat doen. De camera herkent of je het goed hebt gedaan en zo heb je verschillende levels. Een beetje zoals de dansgame ‘Just Dance’, maar dan specifiek binnen basket en met heel wat parameters die in te stellen zijn voor revalidatie.

Zo’n vaart zal het wel niet lopen zeker?

Je moet van heel wat tools op de hoogte zijn om de bomen nog door het bos te zien na het lezen van deze blogpost. Zo’n vaart zal het dus zeker niet lopen.

Ten eerste hebben aanpassingen heel wat tijd nodig. We zijn als mensen gewoonte-dieren. Als er nieuwe inzichten of nieuwe toepassingen op de markt komen, hebben we nog vaak de neiging om gewoon verder te doen wat we reeds deden. Want “wat we nu doen is toch ook al goed genoeg zeker?” Het duurt vaak 10 tot 20 jaar vooraleer bepaalde bewezen methoden in de praktijk door de meerderheid gebruikt worden. Een quote die ik graag gebruik is: “The ability to adapt to change is key”. Het vermogen om je aan te passen aan onze snel evoluerende omgeving zal cruciaal zijn voor je toekomst, ongeacht in welke sector je actief bent. Ook binnen de sportkinesitherapie.

Ten tweede kan je sportkinesist je wellicht niet alles aanbieden. Hij/zij kan niet in alles expert zijn en zal tussen het ruime aanbod van nieuwe tools keuzes maken en zich hierin verder ontwikkelen.

Ten derde legt dit artikel de nadruk op innovatie en technologische ontwikkeling bij de kinesist, maar de fundamenten zullen altijd aanwezig blijven. De plek waar er naar je klachten geluisterd zal worden, redeneren over het ontstaan van je klachten en een strategie om een betere versie van jezelf te worden. Dit blijft de essentie. Deze nieuwe tools zorgen voor meer mogelijkheden en variatie in het bereiken van die doelen. De belangrijkste ‘tool’, dat ben jijzelf als patiënt, want die apparatuur gaat de oefeningen voor jou niet doen, toch?