Is topsport gezond?

Is topsport gezond?

Na 20 jaar televisie radio en televisie richt Marc zich tegenwoordig op communicatie over gezondheid, geneeskunde en wetenschap. De materie is complex en delicaat maar mateloos boeiend, want uiteindelijk gaat het over het leven en welzijn van mensen. Als auteur publiceerde Marc reeds meerdere boeken over onvruchtbaarheid, huidkanker, ebola, darmziekten, het hart en de psychomedische begeleiding van jonge sporters.
Sporter Blog Gezond Sporten Gezond Sporten

Dat sporten gezond is voor iedereen, dat weet je wel. Maar is het ook nog gezond als je elke dag ettelijke kilometers fietst en dan tijdens een competitie drie weken lang elke dag nagenoeg 200km rijdt én een hoge prestatiedruk voelt? Of als je twee keer per dag traint en dan in het weekend 90 minuten lang moet presteren? Marc weegt de voor- en nadelen van topsport af.

Is topsport gezond? Het is een vraag die SKA wel vaker krijgt. Het antwoord hangt af van hoe je ‘gezondheid’ definieert. 

Als je de definitie ‘afwezigheid van medische problemen’ hanteert, dan is topsport niet gezond in die zin dat topsporters in de loop van hun carrière vaak een moeilijk compromis moeten vinden tussen een kortetermijn- en een langetermijnbenadering. Als je vlak voor of midden in een belangrijke wedstrijd of competitieperiode zit en absoluut moet presteren, dan nemen of ondergaan topsporters soms maatregelen die hen wel over die hindernis tillen, maar die absoluut nadelig zijn op de lange termijn. Denk aan sterke pijnstillers, cortisone-injecties, het overslaan of inkorten van herstelperiodes na een blessure etc. Soms is dat voor de sporter de minst slechte oplossing en “moet het maar even”. Als dat maar af en toe gebeurt, dan is er geen man overboord. Maar worden dergelijke noodmaatregelen regelmatig ingezet, dan zal dat op de lange termijn zijn tol eisen, bijvoorbeeld in de vorm van vroegtijdige gewrichtsslijtage.

Topsport kan nog om een andere redenen extra gezondheidsrisico meebrengen in vergelijking met recreatieve sport. Profsporters sporten nu eenmaal gemiddeld harder, vaker, langer, intensiever of sneller dan recreanten. Er is dus veel meer gelegenheid tot het oplopen van een blessure. Vallen of botsen ze, dan kunnen de gevolgen evenredig ernstiger zijn. Anderzijds hebben topsporters ook meer ervaring en techniek, en worden ze medisch beter begeleid, waardoor ze de nadelige effecten van incidenten vaak beter en sneller doorstaan dan niet-profs. 

Topsport brengt ook extra belasting van het hart mee, waardoor dat hart wel sterker en beter belastbaar wordt, maar er tijdens het sporten iets meer risico op een ritmestoornis is. Ook kan de topsporter na zijn of haar carrière in sommige gevallen last kan krijgen van een vergroot hart (sporthart). Meestal brengt een sporthart geen problemen mee op de lange termijn, maar de wetenschap is daar nog niet helemaal uit; soms is toch voorzichtigheid geboden voor ex-topsporters.

Nog andere risico’s die we vaak zien in elitesport zijn overtraining en – in sporttakken waar het uiterlijk of het gewicht belangrijk zijn – eetstoornissen. Topsporter lopen dubbel tot driemaal méér risico op een eetstoornis dan niet-topsporters. 

Dat laatste brengt ons bij de mentale risico’s die aan topsport zijn verbonden. Die hebben meestal te maken met die met de angst voor prestigeverlies, faalangst of negatieve stress, maar ze kunnen ook met de tol van de roem te maken hebben. Topsporters lopen in vergelijking met amateurs een verhoogd risico om een burn-out of depressie te krijgen, omdat er meer op het spel staat. Sommige toppers kunnen ook niet weerstaan aan de lokroep van doping en andere vormen van competitievervalsing. En gaat alles voor de wind en rijg je de successen aan elkaar, dan moet je als topsporter ook nog verstandig kunnen omgaan met de aandacht, de verhoogde verwachtingen, de rijkdom, de vele verplaatsingen, de uithuizigheid, de impact op relaties en het opportunisme van derden die samenhangen met sterrenstatus. En zelfs áls je ook dat goed kunt managen, dan loert het gevaar van het zwarte gat ná een topsportcarrière of tijdens een langdurige revalidatieperiode. 

Van die kant bekeken is topsport niet gezond, of op zijn minst niet zo gezond als amateursport. Maar je kunt gezondheid ook definiëren als een verlaagd risico om vroegtijdig aan een of andere aandoening te overlijden, of een grotere kans om langer dan gemiddeld te leven. Op beide fronten doen topsporters het beter dan zowat alle andere mensen. In 2015 publiceerde het tijdschrift Sports Medicine een studie over de vraag of elitesporters langer leven. Het onderzoek sloeg op meer dan 450.000 sporters. Daaruit bleek dat elitesporters een 4 tot 8 jaar langere levensverwachting hebben dan leeftijdsgenoten uit de algemene bevolking. Dat heeft met diverse factoren te maken. Zo hebben topsporters doorgaans een robuustere ademhaling en bloedsomloop. Ze worden medisch ook beter gemonitord dan de gemiddelde sterveling. Bovendien kennen ze hun lichaam beter en krijgen verborgen gezondheidsproblemen minder kans om lang onder de radar te blijven doordat het lichaam van een topsporter zo vaak en zo sterk op de proef wordt gesteld.

Met name sporters die grote aerobe inspanningen leveren – denk aan hardlopers, wielrenners, zwemmers of voetballers – houden daar de grootste gezondheidsvoordelen aan over. Andere studies tonen aan dat elitesporters tijdens en na hun carrière significant minder risico lopen op hartziekte (ondanks het licht verhoogde risico op een ritmestoornis) of beroerte (cva), wat twee zeer belangrijke doodsoorzaken zijn in de algemene bevolking. En doordat (ex-)topsporters niet of minder jaren roken of drinken, krijgen ze minder te maken met tabak- of alcoholgerelateerde kankers en andere ziekten. Ook obesitas of metaboolsyndroom komt zelden voor bij topsporters. Zelfs extreme duursporters, ronderenners bijvoorbeeld, hebben een 40% lager sterfterisico dan niet-sporters. 

Ondanks alle psychische valkuilen voor en na topsport waarop we al gewezen hebben, tonen sommige studies aan dat elitesporters ook mentaal gemiddeld gezonder zijn dan de algemene bevolking. Wellicht is dat niet zozeer of niet alleen een gevolg van hun sportactiviteiten, maar zeker ook van hun aangeboren of getrainde doorzettingsvermogen en veerkracht – persoonlijkheidskenmerken die er toe hebben bijgedragen dat ze überhaupt topsporter konden worden! Die trekken werken na hun carrière uiteraard door. We moeten echter voorzichtig zijn met conclusies want uit andere studies blijkt dan weer dat topsporters evenveel of zelfs wat méér risico lopen op geestelijke problemen dan de doorsneebevolking. Meer onderzoek is nodig op dat punt, maar veel hangt af van de mentale coaching die toppers tijdens hun loopbaan krijgen. Vroeger werd daar lacherig over gedaan, maar vandaag doen steeds meer elitesporters een beroep op een mental coach, wat een uitstekende zaak is. 

 

Conclusie

Het valt niet te bepalen op welk punt topsport ongezond wordt. Dat varieert te veel van individu tot individu en van sport tot sport. Explosieve contactsporten brengen extra blessurerisico mee. Bij duursporten speelt extra risico op overtraining mee. Sport in gewichtsklassen werkt eetstoornissen in de hand, enz. Belangrijk is dat topsporters naar hun lichaam leren luisteren en medisch worden begeleid door sportartsen die de lange termijn minstens even belangrijk vinden als de korte. Doen elitesporters daarbij ook nog eens een beroep op een mental coach, dan is topsport nog altijd niet zo gezond als amateursport maar zeker véél gezonder dan niet sporten of te weinig bewegen. De brede bevolking is zoals we allemaal weten niet zo gezond. In vergelijking daarmee, ben je beter topsporter. Al bij al wegen de voordelen op tegen de nadelen. Ouders hoeven zeker niet te wanhopen als hun zoon of dochter topsporter dreigt te worden. 

Vind een expert

  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Sofie Decamps

    Sportarts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Marc Schiltz

  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Erik Van Lierde

  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Trees Dooms

  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Willy Coosemans

  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • An Konings

    Sportarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Maaike Polspoel

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Karel Pardaens

  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Dorien Meeusen

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Jempi Wilssens

  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Stefan Smits

    Sportarts

Gerelateerde items

Beleid
Grensoverschrijdend gedrag

Grensoverschrijdend gedrag in de sportclub: wat kan jij doen en bij wie kan je terecht?

Sporter Blog Ethiek Gezond Sporten Beleid Gezond Sporten
Beleid
Corona en kinderen.png

Laat kinderen zoveel mogelijk normaal sporten

Sporter Sportorganisatie Sportprofessional Nieuws Gezond Sporten Beleid Sportgeneeskunde Gezond Sporten
Blessurepreventie
enkelverzwikking

Veel voorkomende sportblessures: een enkeldistorsie

Sporter Artikel Factsheet Video Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
brace of tape .png

Sporten met een brace of een tape?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Sluiten