Fysieke profilering bij voetballers

Fysieke profilering bij voetballers

Maarten Lievens is Master in de Lichamelijke Opvoeding en Bewegingswetenschappen (UGent). Hij is sinds 2015 inspanningsfysioloog in het Centrum voor Sportgeneeskunde (UZ Gent). Daar begeleidt hij verschillende populaties: van elite, competitieve en recreatieve atleten tot de revalidatie van patiënten, met specialisatie in het analyseren van inspanningstests en het opstellen van trainingsprogramma’s. Binnen de onderzoeksgroep inspanningsfysiologie aan de UGent voert hij onderzoek naar praktijkgerichte topics in voetbal (hydratatie, plyometrietraining) en wielrennen (het critical power model). Sinds 2018 is hij verantwoordelijk voor de sportwetenschappelijke ondersteuning van het U21 team van SV Zulte Waregem.
Sporter Sportprofessional Blog Training Voetbal Training

De huidige voetbaljaargang loopt nog op zijn laatste benen maar de voorbereiding op volgend seizoen is bij onze Belgische voetbalclubs al volop aan de gang. Eén van de eerste zaken die steevast op de planning staan, zijn de medische en conditionele screenings. Inspanningsfysioloog Maarten Lieven verzorgt samen met zijn collega's van het Centrum voor Sportgeneeskunde van het UZ Gent deze screenings voor o.a. KAA Gent, RSC Anderlecht en SV Zulte Waregem. Maar waarom zijn deze evaluaties nu eigenlijk belangrijk?

Globaal kunnen we de screening opsplitsen in een uitgebreide medische check-up (o.a. screening van het hart en van de blessuregevoeligheid) en het in kaart brengen van de fysieke eigenschappen die nodig zijn om succesvol te zijn in voetbal. Als inspanningsfysioloog ben ik verantwoordelijk voor dit tweede luik en probeer ik hieronder te schetsen hoe dit concreet in zijn werk gaat.

Er zijn verschillende redenen om een conditioneel profiel op te stellen (Figuur 1):

  1. Het geeft ons een objectieve evaluatie van de fysieke eigenschappen
  2. Het zorgt voor de kennis om de trainingsprikkels te individualiseren
  3. De fysieke ontwikkeling van de atleet kan correct worden opgevolgd

Redenen opstellen conditioneel profiel
Figuur 1. Redenen om een conditioneel profiel op te stellen: objectieve evaluatie, individuele trainingssturing en opvolging fysieke ontwikkeling.

 

Profiel van de sport

Het heeft uiteraard pas zin om een conditioneel profiel op te stellen wanneer we beschikken over een uitgebalanceerd testprotocol dat de belangrijkste fysieke eigenschappen van voetballers in kaart kan brengen. Hiervoor is het in de eerste plaats belangrijk om het profiel van de sport te analyseren: wat is de duur van de inspanning, hoeveel wordt er gelopen, aan welke intensiteit, welke verschillende acties worden ondernomen, enz. Tabel 1 geeft een bondig overzicht van het activiteitenprofiel en de fysiologische belasting van een wedstrijd.

Tabel 1. Activiteitenprofiel en fysiologische belasting.
Activiteitenprofiel en fysiologische belasting

Uit de duur van de inspanning, de totale afgelegde afstand en de algemene fysiologische respons blijkt dat het grootste deel van de energielevering aëroob gebeurt. De sprintafstand, sprongen en tackles wijzen daarnaast op een belangrijke rol van de anaërobe (onmiddellijke) energielevering bij de wedstrijdbepalende acties. De exacte eisen van het spel zijn daarnaast uiteraard afhankelijk van de positie op het veld, het spelsysteem, de sterkte van de tegenstander en de wedstrijdsituatie.

 

Profiel van de sporter

Nu we weten wat een voetballer moet presteren, kunnen we een testbatterij opstellen. Deze bestaat uit een luik antropometrie, een progressieve looptest tot uitputting en explosiviteitstesten. Doorheen de jaren stelden we een zeer uitgebreide database op van meer dan 1000 eerste klasse voetballers. Deze data gebruiken we om de fysieke kwaliteiten van de geteste spelers - rekening houdend met hun positie - te evalueren (Figuur 2).  Door te investeren in een conditionele screening krijgt de staf van het team meteen een goed beeld van de fysieke mogelijkheden van de speler, zelfs wanneer deze nog geen stap op het veld heeft gezet. Aangezien de fysieke eisen van de sport de laatste jaren voortdurend toenemen, hoeft het niet te verbazen dat voor het aanwerven van nieuwe spelers deze testen onmisbaar zijn geworden.

Positie specifieke evaluatie fysieke eigenschappen
Figuur 2. Positie specifieke evaluatie van de fysieke eigenschappen.

Antropometrie: de lichaamsafmetingen (lengte, gewicht, vetgehalte) verschillen vaak sterk tussen verschillende sporttakken. Denk maar aan de ranke marathonlopers versus de gespierde gewichtheffers. Maar ook binnen dezelfde sporttak zien we vaak sterke verschillen omdat deze op de één of andere manier de prestatie gaan bevoordelen. Een doelman die een doelvlak van 7,32m x 2,44m moet verdedigen heeft baat bij een groot gestalte, een flankspeler kan dan weer voordeel halen uit een kleiner gestalte die zorgt voor een betere wendbaarheid.

Progressieve looptest: de maximaal behaalde loopsnelheid en zuurstofopname tijdens de test geven een goed beeld van het uithoudingsvermogen van onze sporter. Daarnaast nemen we tijdens de test een bloedstaal af om de lactaatconcentratie te bepalen en zo een uitgebreide analyse te maken van de basisconditie (aërobe drempel) en de intensieve uithouding (anaërobe drempel) (Figuur 2). Zo kunnen de trainingsrichtlijnen verder geoptimaliseerd worden. Middenvelders en flankspelers leggen bijvoorbeeld meer afstand af aan hoge intensiteit dan spelers op de andere posities en zijn dus gebaat bij een goed ontwikkeld uithoudingsvermogen.

Explosiviteitstesten: Aan de hand van sprint, wendbaarheid en diverse sprongtests wordt de explosiviteit van de spelers gemeten. Waar middenvelders over een groot uithoudingsvermogen moeten beschikken is het voor aanvallers cruciaal om net snel genoeg te kunnen reageren tijdens de eerste meters of met een snedige actie een speler uit te schakelen. Flankspelers met een gebrekkige explosiviteit zullen moeilijker voor gevaar kunnen zorgen ongeacht hun technische kwaliteiten.

 

Individualiseren training en opvolgen progressie

Door de trainingsprikkels af te stellen op het fysiologische profiel van de atleet – o.a. door rekening te houden met de individuele trainingszones (Figuur 3) – trachten we de progressie en evolutie van een atleet te maximaliseren (Tabel 2). Voor coaches binnen teamsporten is het niet eenvoudig om de trainingsbelasting af te stellen op het conditionele niveau van alle spelers. Sommige goed getrainde spelers zullen aan bepaalde oefeningen niet voldoende hebben om verder progressie te maken. Daarom zijn extra loopvormen, waarbij rekening kan gehouden worden met de individuele trainingszones, een goede aanvulling om aan de verschillende noden van de spelers te voldoen. 

Evaluatie uithoudingsvermogen en opstellen trainingszones
Figuur 3. Evaluatie van het uithoudingsvermogen en het opstellen van trainingszones.

Tabel 2. Evolutie van fysieke eigenschappen.
Evolutie fysieke eigenschappen

Succes in voetbal (of andere teamsporten) hangt uiteraard van meer factoren af dan deze fysieke cijfers. Maar het is wel zo dat wanneer twee teams over gelijkwaardige technische en tactische kwaliteiten beschikken het team met de beste fysieke paraatheid de speelintensiteit beter hoog zal kunnen houden en zo meer kans zal maken om de wedstrijd op het eind alsnog naar zich toe te trekken.

Vind een expert

  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Erik Van Lierde

  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Huisarts, Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • BVBA Samcon

  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Peter Plessers

  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Matthias De Paepe

    Kinesitherapeut
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Sportieq vzw - Gezond Sporten

  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Trees Dooms

  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Marc Schiltz

  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dorien Meeusen

    Sportdiëtist
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts, Andere arts-specialist
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Jason Coldwell

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Kristof Peeters

    Huisarts, Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Beleid
Corona en kinderen.png

Laat kinderen zoveel mogelijk normaal sporten

Sporter Sportorganisatie Sportprofessional Nieuws Gezond Sporten Beleid Sportgeneeskunde Gezond Sporten
Kinderen en jongeren_sporthethiek.png

Hoe kijken kinderen en jongeren naar een veilig sportklimaat?

Sporter Blog Ethiek
Sluiten