Pestgedrag tussen jongeren gebeurt overal: in de sportclub, op school, in de jeugdbeweging en regelmatig ook online. Als je hiermee geconfronteerd wordt in jouw eigen sportomgeving als begeleider of vrijwilliger, is het niet altijd gemakkelijk om hiermee om te gaan en pedagogisch te reageren. We geven graag een aantal tips en handvaten om je hierbij te ondersteunen.
Wat is pesten?
Pesten gaat verder dan ruziemaken (waarbij kinderen voor zichzelf leren opkomen) en plagen (vertrekt uit vriendschap en respect). Pestgedrag uit zich in herhaald negatief gedrag (vijandig, vernederend, intimiderend) met de expliciete bedoeling om te kwetsen. Hierdoor wordt het slachtoffer schade berokkend vanuit een ongelijke machtsrelatie tussen pester en gepeste. Dit gedrag heeft dan ook een sociale functie voor de pester, die zo zijn status binnen de groep wil verhogen.
Pestgedrag kan zich uiten op verschillende manieren: fysiek, verbaal, materieel, sociaal en/of online. Als dit gedrag één keer gebeurt, spreken we nog niet over pestgedrag. Pas vanaf wanneer je merkt dat steeds dezelfde persoon bovenstaand negatief en kwetsend gedragherhaaldelijk ondergaat, gaat het effectief over pesten.
Wat is het verschil met online pesten?
Online pestgedrag heeft dezelfde kenmerken als fysiek pesten, maar we zien daarnaast nog twee extra kenmerken:
- De afstand tussen diegene die pest en diegene die gepest wordt, is groter. Vaak zijn uitspraken nog kwetsender dan ‘in het echt’.
- Je kan er niet aan ontsnappen: het kan 24/24 en 7 dagen op 7 gebeuren.
Online pesten gebeurt vaak op sociale media, maar ook in videogames, reacties onder (kranten)artikels, onder video’s met memes (= bewerkte foto’s met een grappige/kwetsende tekst).
|
Uit cijfers van het Apenstaartjarenonderzoek in 2024 blijkt dat bijna 15% van de tieners en jongeren het afgelopen jaar online is gepest. |
Online pestgedrag kan een grote impact hebben op het zelfbeeld, mentale gezondheid en het dagelijks leven van diegene die gepest wordt.
- Uitsluiting: Iemand opzettelijk niet uitnodigen voor online groepen of activiteiten
- Belediging: Iemand online uitschelden of vernederen
- Belachelijk maken: Gênante foto’s of video’s van iemand online plaatsen zonder toestemming.
- Beschadiging: Bewust beschadigen van iemands online reputatie of accounts.
- Nadoen: Zich online voordoen als iemand anders om die persoon in verlegenheid te brengen of schade te berokkenen.
- Bedreigen: Iemand online bang maken of afpersen.
- Haatspraak: Online gemene dingen zeggen over een persoon of groep mensen vanwege hun huidskleur, geloof, afkomst, geslacht of andere kenmerken.
- Grensoverschrijdende sexting: Intieme foto’s van zichzelf of iemand anders delen zonder toestemming van deze persoon.
Er wordt online gepest in mijn sport. Wat kan ik doen?
Als begeleider of vrijwilliger in jouw sport kan je opvangen dat iemand online gepest wordt. Een jongere kan jou hierover in vertrouwen nemen of hiervan melding maken over iemand anders. Het kan ook zijn dat je dit zelf opmerkt in de chatgroepen gelinkt aan je sport of misschien word je hierover aangesproken door een ouder?
Het allerbelangrijkste is dat je hiermee iets doet: niet reageren is immers kiezen voor de kant van zij die pesten! Door te reageren, geef je het belangrijk signaal aan diegene die gepest wordt dat je hem/haar/die steunt. Daarnaast geef je de boodschap aan diegene die pest en de omgeving dat dit gedrag helemaal niet oké is.
Maar wat kan je doen?
1. Ga in gesprek met het kind of de jongere die gepest wordt. Voel je je niet comfortabel om dit alleen te doen? Dan kan je vragen aan de Aanspreekpersoon Integriteit (API) van jouw sportorganisatie om je hierbij te ondersteunen. Tijdens dit gesprek ga je vooral in op volgende vragen:
- Wat is er gebeurd? Wanneer is het begonnen? Hoe vaak komt het voor?
- Hoe is dat voor jou? Hoe kan je het volhouden? Wat geeft je steun?
- Aan wie vertelde je het al? Heeft iemand al iets gedaan?
- Wat is voor jou belangrijk? Wat moet veranderen? Hoe wil je dat het wordt?
- Wat is daarvoor nodig? Wat kan je daarbij helpen
2. Bespreek samen met het kind of de jongere welke stappen je zal zetten en maak hier duidelijke afspraken over. Informeer het kind/de jongere altijd wanneer je iets doet en doe niets zonder dat ze op de hoogte zijn. Er zijn 2 mogelijke manieren om pesten aan te pakken:
- De niet-confronterende aanpak: Met deze aanpak focus je op een probleem dat je samen met de kinderen/jongeren wil aanpakken. Je vertrekt vanuit de gevoelens en de beleving van het slachtoffer en gaat samen met de kinderen of jongeren op zoek naar een oplossing zodat het slachtoffer zich weer goed voelt in de groep. De focus ligt niet op geven van een schuld- of schaamtegevoel, maar op het samen zoeken naar oplossingen. Als je deze aanpak met de groep wil toepassen, kan je de No-Blame methode gebruiken.
- De confronterende aanpak: Hierbij ga je de pester(s) confronteren met hun gedrag en de gevolgen hiervan. Je gaat hier de pester(s) effectief aanspreken op hun persoonlijk aandeel in wat fout is gelopen en met hen ook afspraken maken over welk gedrag wel oké is. Als diegene die gepest wordt het ziet zitten en er ook schuldinzicht is bij de pester(s) kan je een herstelgesprek organiseren.
Wil je graag meer lezen over wanneer je best welke aanpak toepast en hoe je dit in de praktijk doet?Ontdek meer info op de website van allesoverpesten.be.
Heb je extra hulp nodig of wil je graag even afstemmen over jouw aanpak? Je kan binnen de sport steeds contact opnemen met de aanspreekpersoon integriteit van de sportclub, de sportfederatie of de sportdienst. Wanneer iemand gepest wordt met naaktbeelden, neem je best contact op met ChildFocus. Gaat het over strafbaar gedrag? Contacteer ook de politie.
De beste aanpak? Preventie!
Voorkomen is beter dan genezen: dit geldt ook voor pestgedrag. Wil jij zelf binnen jouw sportorganisatie werk maken van een Wij Pestvrij beleid? Dat kan met de Wij Pestvrij toolkit! Aan de hand van tien bouwstenen bouw je jouw eigen anti-pestbeleid uit, en dit helemaal gratis. De toolkit bevat een handleiding, tien bouwstenen met opdrachten en een checklist en een aanpasbare poster om te communiceren over je Wij Pestvrij beleid. Je ontdekt het allemaal op www.wijpestvrij.be.
Take-home
|
Bronnen:





































