Inspanningsproeven: advies voor de sportbeoefenaar

Steeds meer sportbeoefenaars willen op een doordachte manier trainen. Zo vinden ook inspanningsproeven of -testen meer en meer hun weg naar het grote publiek. Het hoeft bijgevolg niet te verbazen dat het aantal testcentra(incl. trainers, artsen, kiné’s, ervaringsdeskundigen) toeneemt. Dat leidt soms tot twijfelachtige praktijken. Net zoals in andere jobs bieden zelfs op het eerste gezicht relevante diploma’s niet altijd een garantie.

In dit advies doen we enkele aanbevelingen, opdat jij, als sportbeoefenaar, een doordachte keuze kan maken voor een testcentrum met verantwoorde aanpak en degelijk advies. We leggen hier de focus op jouw veiligheid en gezondheid, gezien dat de bezorgdheid is van Sportieq.

Dit advies werd geschreven door inspanningsfysioloog Karel Pardaens en gevalideerd door Kevin Caen en Reinout Van Schuylenbergh.

De inspanningsproef: wat is het?

Er bestaan verschillende soorten inspanningsproeven
Om te beginnen zijn er meerdere fysieke eigenschappen die op de ‘proef’ kunnen gesteld worden. In dit advies beperken we ons tot testen die tot doel hebben de uithouding te evalueren – in de volksmond vaak aangeduid als ‘conditietesten’. 

Meestal gaat het dan over testen met lactaatmetingen (‘lactaattesten’, met prik in de vinger of het oor) of met analyse van de uitgeademde gassen (‘ergospirometrie’, met een mondmasker of mondstuk). 

Men kan daarbij nog een onderscheid maken tussen labo- en veldtesten, al naargelang er indoor (vb. op een loopband) of ‘te velde’ (vb. op een atletiekpiste of zwembad) wordt getest.

Wanneer is een inspanningsproef nuttig voor jou?

Inspanningsproeven kunnen op uiteenlopende vragen een antwoord bieden. 
De primaire  doelstelling kan zijn:

    • een medische check-up: vb. “Ben ik gezond genoeg om zware inspanningen te leveren?”
    • een sportieve evaluatie: vb. “Ben ik fit genoeg om een marathon te lopen?” of “Hoe train ik best voor mijn eerste kwarttriatlon?”
    • een prestatievoorspelling (pacing): vb. “Hoe snel zou ik de Mont Ventoux kunnen opfietsen?
    • trainingsopvolging (herevaluatie): vb. “Is mijn uithouding de voorbije 6 maanden verbeterd?” 

De doelstelling zal ook bepalen hoe vaak een test nuttig is. 

Indien een test om gezondheidsredenen wordt aangevraagd zal de frequentie afhankelijk zijn van de sport die je beoefent, je medische voorgeschiedenis, incl. leeftijd en andere cardiovasculaire risicofactoren. Voor topsporters is dergelijke screening trouwens vaak verplicht. Wie wilt weten of een sportmedisch onderzoek nodig is alvorens te gaan sporten kan terecht op www.sportkeuring.be

Vanuit sportieve overwegingen kan je als vuistregel stellen dat er 3 maanden nodig zijn om een trainingsinterventie te kunnen evalueren. Een test is ook geen voorwaarde, wel een meerwaarde, om een trainingsschema op te stellen of op te volgen. Het is net zoals een echografie voor een arts: om een juiste diagnose van je blessure te maken, kan het een nuttige aanvulling zijn op de anamnese. Dat laatste kan op zich reeds volstaan en is onmisbaar.

Regelmatige opvolging d.m.v. trainingsdagboeken (al dan niet onder de vorm van een digitaal platform) kunnen testen ook grotendeels vervangen (ervan uitgaande dat de trainer op de hoogte is van de effecten van de verschillende soorten training). Dit zal bijdragen tot het verhogen van de efficiëntie en effectiviteit van het trainingsprogramma.   

Wat mag je verwachten van een testcentrum?

Hieronder volgen enkele punten waarvoor je best aandachtig bent wanneer  je contact opneemt met een testcentrum.

1.       Het maken van de afspraak

In sommige centra (vb. ziekenhuizen) is er steeds een arts aanwezig bij de inspanningsproef. Indien dat niet het geval is, hoort men bij het maken van een afspraak oog te hebben voor je gezondheid, door de vermelding van, of het vragen naar een voorafgaand medisch, eventueel cardiologisch onderzoek.

2.      De anamnese

Een inspanningstest is geen doel op zich, maar een interessante aanvulling op het voorafgaande vraaggesprek naar je trainingsachtergrond en -doelen. Indien zo’n anamnese wordt afgenomen door een ervaren dienstverlener en indien die daarvoor ook de tijd neemt, dan kan daarmee al een goede evaluatie van de uithouding gemaakt worden. Een anamnese is essentieel om je met gepast trainingsadvies verder te kunnen helpen. 

De testafnemer hoort niet alleen te vragen naar je sportieve achtergrond en doelstellingen, maar moet ook op de hoogte te zijn van je medische voorgeschiedenis, voor zover dit de test of het sportadvies beïnvloedt.

Indien geen voorafgaand sportmedisch onderzoek plaatsvindt, kan de testafnemer je ook vragen om een toestemmingsformulier te laten tekenen. Zo’n ‘informed consent’ impliceert ook dat je geïnformeerd wordt over de potentiële risico’s van een inspanningsproef. Dit formulier pleit de testafnemer niet vrij van het handelen volgens ‘best practices’.

3.      De inspanningsproef

De manier waarop de intensiteit (snelheid of vermogen) tijdens een inspanningsproef wordt gemanipuleerd duidt men meestal aan als het testprotocol. Protocollen bestaan in alle modaliteiten, en de geschiktheid van een welbepaald protocol is afhankelijk van heel wat factoren. De testafnemer wordt echter verondersteld een onderbouwde keuze te kunnen maken tussen de verschillende soorten testprotocollen. 

De testafnemer moet hygiëne tijdens de test hoog in het vaandel dragen. In geval van bloedafname (vb. om de lactaatconcentratie te bepalen) hoort de testafnemer handschoenen te dragen. Zowel prikpennen als safety lancets kunnen gebruikt worden voor een prik in de vinger of het oor. Prikpennen en, in geval van testen met gasanalyse, mondmaskers of mondstukken moeten na elke inspanningsproef steeds zorgvuldig ontsmet worden.

De testapparatuur moet van degelijke kwaliteit zijn. Een actieve cooling-down is aangeraden om duizeligheid na inspanning te voorkomen. De testafnemer hoort te allen tijde voorbereid te zijn op mogelijke incidenten en daarop gepast kunnen reageren.

4.       De bespreking van de testresultaten

Na het verzamelen van de testgegevens en alvorens over te gaan tot het trainingsadvies, horen de gemeten vaststellingen eerst met jou besproken te worden. 

5.      Het trainingsadvies

Trainingsadvies moet steeds aanwezig zijn en wordt bij voorkeur uitgeschreven.

Goed advies is:

    • medisch verantwoord: gezondheid (fysieke integriteit) moet steeds voorop staan;
    • begrijpbaar en ondubbelzinnig geformuleerd;
    • doeltreffend: aangepast aan je doelstelling en jouw profiel als sportbeoefenaar;
    • méér dan de rapportering van cijfers of trainingszones.

Idealiter impliceert een testverslag:

    • een duidelijke formulering van de doelstellingen van de test;
    • een samenvatting van de anamnese;
    • een duidelijke en volledige beschrijving van methodologie en apparatuur;
    • de ruwe gegevens van de test, incl. weergave in grafiek;
    • indien van toepassing: vergelijking met eerdere testresultaten (al dan niet in grafiek);
    • systematische bespreking van de testgegevens;
    • trainingsadvies overeenkomstig je doelstelling en profiel.

Nog enkele tips

Laat je niet louter leiden door de kostprijs, ‘dure’ woorden, foto’s op social media, de grootte van het testcentrum, namen van atleten waarmee de testafnemer zich associeert, of diens eigen sportieve prestaties. 

Hoewel dat soms kan meetellen, is het belangrijker om oog te hebben voor de ervaring van de testafnemer, diens specifieke opleiding om testen af te nemen (vb. bijscholingen), de tijd die men vrijmaakt om naar jou te luisteren, en de ‘service na verkoop’: probeer dat te achterhalen.

Tenslotte kan je ook nog een (geanonimiseerd) testrapport opvragen bij het centrum.

 

202 Inspanningsproeven_1

Vind een expert

  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts, Andere arts-specialist
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Matthias De Paepe

    Kinesitherapeut
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Erik Van Lierde

  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Dorien Meeusen

    Sportdiëtist
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Sportieq vzw - Gezond Sporten

  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Jason Coldwell

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Huisarts, Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • BVBA Samcon

  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Trees Dooms

  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Peter Plessers

  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Kristof Peeters

    Huisarts, Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Marc Schiltz

  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts

Gerelateerde items

Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Kinderen en jongeren_sporthethiek.png

Hoe kijken kinderen en jongeren naar een veilig sportklimaat?

Sporter Blog Ethiek
Beleid
Grensoverschrijdend gedrag

Grensoverschrijdend gedrag in de sportclub: wat kan jij doen en bij wie kan je terecht?

Sporter Blog Ethiek Gezond Sporten Beleid Gezond Sporten
Blessurepreventie
enkelverzwikking

Veel voorkomende sportblessures: een enkeldistorsie

Sporter Artikel Factsheet Video Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Sluiten