Depressie en burn-out voorkomen als topsporter

Depressie en burn-out voorkomen als topsporter

Gezond Sporten is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Gezond Sporten.
Sporter Sportorganisatie Sportprofessional Artikel Sportpsychologie Gezond Sporten Gezond Sporten

Tom Dumoulin, Naomi Osaka, Simone Biles… topsporters lijken vandaag openlijker te praten over mentale problemen. Wat kan een atleet doen om een burn-out of depressie voor te zijn? Sportpsycholoog Cedric Arijs somt enkele inzichten op.

Topsporters zijn fysieke supermensen, maar in hun hoofd zijn ze niet per definitie sterker dan een normale sterveling. Ook atleten kunnen mentale problemen zoals een depressie ontwikkelen. Ze zijn onderhevig aan dezelfde risicofactoren als iedereen (erfelijke druk, negatieve gebeurtenissen of een lage sociale steun), en voelen zelfs nog bijkomende factoren: ‘als topatleet ben je die wielrenner of die voetballer’, zegt sportpsycholoog Cedric Arijs. ‘Valt de sport weg, wat ben je dan nog waard? Dat is een gedachte waar veel topsporters mee worstelen. De meeste atleten zijn atleet sinds hun kindertijd. Dat maakt het verlies van hun “job” door een blessure of verminderde prestaties harder om dragen dan voor iemand die nog van job kan veranderen.’ Topsport gaat ook over het opzoeken van een piek. ‘Soms slaat de slinger door: door alles op te offeren in functie van die piek kan een atleet gaan kampen met overtraining, een eetstoornis of een voelbaar tekort aan waardevolle sociale contacten. En na een piek volgt soms een grote leegte. Als topsporter moet je daarmee leren omgaan.’
 

Tip 1: Wees meer dan “die atleet”

Wielrenner Tom Dumoulin getuigde over zijn burn-out dat hij “die wielrenner” was geworden, en zichzelf daardoor was vergeten. ‘Ik wil het als wielrenner voor iedereen goed doen. Ik krijg de tijd niet om de vraag te beantwoorden wat ik op dit moment als mens wil met mijn leven en ik word daar langzaam ongelukkig van’, zei hij in een interview op de sociale media van zijn toenmalige ploeg. 

‘Dergelijke gedachten kan je proberen te voorkomen door voldoende aandacht te besteden aan je brede identiteit’, zegt Arijs. ‘Besef dat je meer bent dan “die topsporter”. Dat is zeker belangrijk na een ontgoocheling: je brede identiteit laat je beseffen dat je ook nog een goede partner, vriend of ouder bent, of dat je nog andere interesses hebt waar je voldoening uit haalt.’
 

Tip 2: Mentaal welzijn komt niet vanzelf

‘Topsporters en hun coaches hebben veel aandacht voor fysieke en tactische vaardigheden, maar op mentaal en emotioneel vlak laten ze de dingen vaak gewoon spontaan gebeuren’, ziet Arijs. ‘Het is een groot misverstand dat sporters mentale problemen moeten hebben om bij een sportpsycholoog langs te gaan. Net als de fysieke training door een physical coach, maakt de mentale training door een sportpsycholoog een belangrijk deel uit van het dagelijkse werkschema van gezonde topsporters. Het bereidt hen optimaal voor op topprestaties.’
 

Tip 3: Doelen en zingeving

Stel uitdagende maar haalbare tussentijdse doelen, die uiteindelijk kunnen leiden naar dat ultieme doel. ‘Tussentijdse doelen bereiken, motiveert je om verder te bouwen. De gedachte aan het ultieme doel kan je ook helpen om tegenvallende, tussentijdse resultaten te relativeren.’
 

Tip 4: Overleg tussen atleet en coach

Een coach moet structuur en overzicht bieden aan de sporter, maar ook ruimte laten voor eigen inbreng. ‘Hij moet met de sporter van gedachten wisselen om een goede band op te bouwen. Hoe minder controlerend gedrag een coach stelt, hoe beter.’ 

De stijl van een coach heeft een impact op de atleten, maar omgekeerd kunnen atleten ook leren omgaan met coachgedrag. ‘Soms moet een coach al eens druk introduceren of hard zijn vanuit goede bedoelingen. Sporters kunnen dat leren kaderen, en er zo ook de vruchten van plukken.’
 

Tip 5: Het zwarte gat is een ideale leerfase

Een piek, zoals een belangrijk kampioenschap, is geen eindpunt. ‘Een goede evaluatie is noodzakelijk om straks weer een volgende piek te kunnen nastreven. Geniet van succes, maar bekijk je prestatie ook kritisch. Ga op zoek naar leerkansen en heb oor voor constructieve feedback van trainers, medische spelers en analisten. Een sterkere tegenstander hoeft niet te intimideren, maar kan net een uitdaging zijn om je eigen grenzen te verleggen.’ 
 

Tip 6: Leer ook met euforie omgaan

Te veel positieve emoties kunnen contraproductief werken. ‘Je gaat er als atleet door zweven en kunt niet meer realistisch nadenken. Technieken om emotiecontrole te versterken kunnen dan helpen.’
 

Tip 7: Probeer nu al na te genieten van je carrière

Topsporters zijn vaak van jongs af bezig met bevestigen. Ze werken toe naar een doel, en wanneer ze dat bereikt hebben, gaat de focus meteen naar een nieuw doel. ‘Zo hollen ze voortdurend de hoge verwachtingen van zichzelf en hun omgeving achterna. Sta daarom geregeld stil bij wat je hebt verwezenlijkt, en probeer er ook bewust van te genieten. Denk na over hoe je later op je carrière wil terugkijken. Als je topsporters na hun carrière vraagt waarom ze al die opofferingen hebben gemaakt, dan zullen ze je misschien meenemen naar hun trofeeënkast, maar ze zullen vooral de verhalen achter de overwinningen vertellen. Maal dus niet gewoon je trainingen af, maar geniet ervan, overleg met je coaches en andere atleten, en durf blij te zijn dat je de topsport mag meemaken.’
 

Tip 8: Relativeer sociale media (of negeer ze)

De vaak keiharde commentaren op de sociale media, maken het topsporters soms nodeloos moeilijk. ‘Je kan de impact beperken door alleen commentaren te bekijken van mensen waarvan je de mening echt belangrijk acht. Je kan de sociale media uiteraard ook helemaal links laten liggen.’
 

Tip 9: Visualiseer stressvolle gebeurtenissen

Atleten zijn soms bang voor het onbekende: hoe zal de wedstrijd of zelfs de persconferentie verlopen? ‘Het kan dan helpen om die stressvolle gebeurtenissen op voorhand in gedachten al eens te beleven. En net voor bijvoorbeeld een persconferentie kan je je stress laten zakken door je aandacht op je ademhaling te richten in plaats van op de omgeving.’
 

Tip 10: Blessures zijn niet enkel een medisch probleem

‘Blessures worden vaak enkel als een medisch probleem bekeken, maar ze vormen voor atleten vaak ook een mentale uitdaging. De routine die de trainingen bieden valt ineens weg, en als atleet moet je omgaan met onzekerheid: kom ik nog terug? Zeg als begeleider dus nooit aan zo’n atleet: “we zien je wel terug verschijnen als je herstelt bent”’.

 

Gezond Sporten_Depressie & burn-out voorkomen als topsporter_Infographic

Download de infographic hier!

Vind een expert

  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Herlinde Bossaert

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Fabienne Van De Steene

    Sportkinesitherapeut
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Wouter Peters

    Huisarts, Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Maaike Polspoel

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Marc Schiltz

  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Jempi Wilssens

  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Willy Platteeuw

    Sportarts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Lander Vanhee

    Sportarts
  • Karl Brack

    Andere arts-specialist
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Tom Teulingkx

    Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Noegroho Handojo

    Radioloog
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • An Konings

    Sportarts
  • BV Huisartsenpraktijk De Vaart

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Trees Dooms

  • jana stevens

    Podoloog
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Renaat Huysmans

    Huisarts, Sportarts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Verhaegen Stijn

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Erik Van Lierde

  • Luc Van Landschoot

    Kinesitherapeut
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Gert Van Deurzen

    Kinesitherapeut
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Karel Pardaens

  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Stijn Delputte

    Sportarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Johan Wens

    Huisarts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • michel herssens

    Cardioloog
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Ann Gillis

  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Voorzitter

    De Ridder Inge

    Sportdiëtist
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Andreas Goddeeris

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Jozef Vermylen

    Cardioloog
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Wim Van Nieuwenhuyse

    Orthopedisch chirurg
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ignace Verscheure

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Michel Creemers

    Huisarts
  • Lize Vaes

    Lize Vaes

    Huisarts, Sportarts
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Pascale Berghmans

    Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Andere
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Koen Nys

    Sportarts

Gerelateerde items

Beleid
Corona en kinderen.png

Laat kinderen zoveel mogelijk normaal sporten

Sporter Sportorganisatie Sportprofessional Nieuws Gezond Sporten Beleid Sportgeneeskunde Gezond Sporten
Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Sportpsychologie
29.png

Gedeeld leiderschap in de sport: Waarom en hoe het kan werken

Sportprofessional Artikel Sportpsychologie
Sportpsychologie
Omslagfoto Beweging als behandeling.png

Beweging als behandeling en preventie van depressie

Sporter Sportorganisatie Sportprofessional Artikel Gezond Sporten Sportpsychologie Gezond Sporten
Sluiten