Oververmoeidheid en overtraining

Oververmoeidheid en overtraining

Sportieq is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Sportieq.
Sporter Sportorganisatie Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie

Een van de belangrijkste gevaren die sport kan meebrengen is overtraining en oververmoeidheid. Veel sporters gaan te hard of te snel en weten te weinig van hun lichaam en de manier waarop dat op belasting reageert. Beginners zijn vaak te enthousiast of ongeduldig, maar ook geoefende sporters trappen soms in de val van de oververmoeidheid doordat ze almaar beter willen worden, hun grenzen te ver oprekken en te weinig rusten.

Oververmoeidheid kan het gevolg zijn van overtraining, een trainingsfout waarbij de sporter te lang, te hard of te vaak traint in verhouding tot zijn fitheid of de rust die hij neemt. Vaak zijn slechtere prestaties het enige waar een overtraind sporter over klaagt. Soms wordt de diagnose ‘overtrainingssyndroom’ pas na lang vragen en praten gesteld. Snelle herkenning van oververmoeidheid of overtraining is nochtans belangrijk, vermits je minstens evenveel – en soms veel meer – tijd nodig hebt te herstellen als de periode dat je oververmoeid bent geweest.

Soorten overtraining

Er zijn verschillende soorten en gradaties van overtraining:

    • Musculaire overbelasting: plaatselijke vermoeidheid en stijfheid na een oefening die te veel vergt van bepaalde spieren. Beginners herkennen zeker de stramme beenspieren na hun eerste jogging.
    • Oververmoeidheid: vermoeidheid die 4 à 5 dagen duurt. De sporter heeft weinig puf. Het is belangrijk te rusten of heel rustig te trainen, anders riskeer je de volgende fase: het overtrainingssyndroom.
    • Overtrainingssyndroom: chronische oververmoeidheid die gepaard gaat met een daling van het prestatievermogen, en soms ook lichamelijke of geestelijke problemen. Dit syndroom kan weken tot maanden aanhouden.

Vormen en symptomen van het overtrainings-syndroom

Het overtrainingssyndroom kan op zijn beurt in twee vormen worden onderverdeeld:

    • de sympatische vorm (Basedow-vorm)
    • de parasympatische vorm (Addison-vorm)


Deze termen verwijzen naar de verschillende delen van het autonome zenuwstelsel, dat een groot aantal onbewust plaatsvindende functies regelt:

    • Het (ortho)sympatische deel draagt ertoe bij dat het lichaam zich kan inspannen en bereidt je voor op de vecht-of-vluchtreactie.
    • Het parasympathische deel van het autonome zenuwstelsel zorgt voor een toestand van rust, waarin het lichaam weefsels kan opbouwen en herstellen.


Sympatische overtraining is relatief eenvoudig te herkennen aan een of meer van de volgende symptomen:

    • klachten over slechtere prestaties
    • verhoogde ochtendpols
    • verminderde eetlust en gewichtsverlies
    • abnormale vermoeidheid, zowel in rust als tijdens oefening
    • trager herstel na training
    • hoofdpijn
    • slaapproblemen
    • prikkelbaarheid
    • geen zin om te trainen
    • verhoogde bloeddruk in rust
    • vertraagde daling van de hartfrequentie na inspanning
    • orthostatische hypotensie: een plotse bloeddrukdaling bij het opstaan
    • spierstijfheid
    • verhoogd risico op blessures en infecties

De parasympatische vorm van het overtrainingssyndroom is moeilijker te herkennen omdat de symptomen minder alarmerend zijn. Vaak wordt deze vorm pas na maanden sukkelen duidelijk. Mogelijke tekens zijn:

    • snel moe worden
    • lage rustpols (wat de meeste atleten en trainers positief vinden, ten onrechte is dit geval)
    • snelle daling van de hartslag na een inspanning (wat meestal ook als een goed teken wordt begrepen)
    • meer behoefte aan slaap
    • lusteloosheid

Parasympathische overtraining wordt soms voorafgegaan worden door een korte periode van het sympatische overtrainingssyndroom. De parasympatische vorm komt meer voor bij duursporters, terwijl de sympatische eerder bij explosieve sporten zou optreden. Beide vormen zijn heel nadelig voor je sportieve prestaties en je motivatie, en verhogen het risico op blessures aanzienlijk.

​Oververmoeidheid voorkomen

Oververmoeidheid kun je voorkomen door deze tips te volgen:

    • informeer je over deze kwestie
    • zorg dat je genoeg nachtrust krijgt
    • eet gezond
    • train volgens een uitgebalanceerd schema dat je inspanningen geleidelijk opbouwt
    • hou een trainingsboekje bij met gewicht, rustpols, algemene gezondheid, de soort training en je gevoel bij elke training
    • train nooit meer dan 10 procent per week harder of langer
    • wissel intensieve training af met minder intensieve uithoudingstraining
    • train niet als je nog moe bent van de vorige training
    • train niet als je koorts hebt of ziek bent
    • rust na een ziekteperiode evenveel dagen als het aantal dagen dat je ziek bent geweest of koorts had
    • behandel lokale infecties zoals een tandabces of een geïnfecteerde wond onmiddellijk

Wat kun je zelf doen?

Musculaire overbelasting en beginnende oververmoeidheid kun je oplossen met drie tot vijf dagen rust of heel rustige training. Daarna moet de oververmoeidheid verdwenen zijn. Is dat niet het geval en blijf je normaal trainen, dan riskeer je het oververmoeidheidssyndroom en kan de revalidatie maanden duren.

Je ochtendpols meten kan nuttig zijn. Je doet dat het best ’s ochtends in bed. Een verschil van 10 polsslagen per minuut meer of minder dan de vorige dagen kan op overtraining wijzen. Wijkt je ochtendpols af of houdt abnormale vermoeidheid langer dan week aan, ga dan naar je huis- of sportarts.

Wat kan een arts doen?

    • Andere mogelijke oorzaken van vermoeidheid en slechtere sportprestaties uitsluiten, zoals een infectie (longontsteking, mononucleose, tropische ziekte, myocarditis ...), een chronische ziekte of een voedingsfout (te weinig calorieën of koolhydraten).
    • Bloed afnemen. Uit een bloedafname kan blijken of bepaalde waarden verstoord zijn: hemoglobine, hematocriet, aantal rode bloedcellen, spierenzymen (CK), ureum, creatinine …
    • Je onderwerpen aan een inspanningstest met lactaatbepaling. Zo’n test kan verschuivingen aan het licht brengen die op overtraining wijzen.
    • Je trainingsdagboek analyseren, als je dat heeft bijgehouden. Zo kan de arts eventuele trainingsfouten op het spoor te komen.
    • Advies geven om de duur, intensiteit of frequentie van de trainingen – of al die parameters samen – te verlagen, desnoods tot volledige rust. In geval van het overtrainingssyndroom zijn soms weken of maanden rust nodig.

Vind een expert

  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Erik Van Lierde

  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Marc Schiltz

  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Dorien Meeusen

    Sportdiëtist
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Kristof Peeters

    Huisarts, Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Trees Dooms

  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Jason Coldwell

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Karel Pardaens

  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Matthias De Paepe

    Kinesitherapeut
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportieq vzw - Gezond Sporten

  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Peter Lagrou

    Sportarts, Andere arts-specialist
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Blessurepreventie
enkelverzwikking

Veel voorkomende sportblessures: een enkeldistorsie

Sporter Artikel Factsheet Video Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
brace of tape .png

Sporten met een brace of een tape?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Sluiten