Blessurepreventie
Sporten in koude omstandigheden
Sporter Artikel Blessurepreventie BlessurepreventieWelke letsels kan je oplopen ten gevolge van sporten in koude omstandigheden?
Een slecht geklede sporter riskeert in de winter meer warmte te verliezen dan hij produceert. Daardoor daalt de lichaamstemperatuur en dreigt al gauw onderkoeling. Bij een lichaamstemperatuur lager dan 35 °C komen de lichaamsfuncties in het gedrang. Slecht vallen in de vrieskou en het bewustzijn verliezen kan al na enkele uren tot de dood leiden.
Het probleem is dat buitensporters in de winter vaak hun gewone sportkleren en -schoenen blijven dragen omdat ze erop rekenen dat de lichaamsbeweging hen wel warm zal houden. Andere sporters dragen onder hun normale sportuitrusting extra kleren of twee paar sokken, waardoor alles gaat knellen, de isolerende luchtlaag wordt platgedrukt en de bloeddoorstroming op sommige plaatsen wordt belemmerd.
Onderkoeling of bevriezing voorkomen
- Draag in de winter ruimere, wind- en waterdichte bovenkleding en (als het kan) ook ruimere, warmere en waterdichte sportschoenen.
- Leg isolerende zooltjes in je schoenen.
- De samenstelling van de onderkleding is belangrijker dan de dikte ervan: kies voor (70%) wol of voor thermische, zweetafvoerende kunststofvezels en vermijd katoen.
- Vermijd warmteverlies over je héle lichaam! Het heeft weinig zin alleen een muts, handschoenen of warm schoeisel te dragen als je tegelijk volop warmte verliest via je romp en ledematen. Hoe kouder je romp, des te kouder ook je handen en voeten worden. En omgekeerd.
- Kleed je in laagjes die je kunt uit- of aantrekken om warm te blijven en toch niet te zweten (neem daar een rugzakje voor mee).
- Wanten bieden meer bescherming dan handschoenen.
- Met een hoofdband kun je je oren wamhouden en met een (bivak)muts kun je ook je schedel, neus en wangen beschermen.
- Drink geen alcohol. Alcohol kan voor sommige mensen lekker en gezellig zijn na het sporten in de kou, maar beschermt niet tegen koude en tast je coördinatie aan.
- Vermijd cafeïne, want die stof doet je bloedvaten samentrekken, wat de bloedstroom beperkt.
- Zorg dat je vooraf genoeg hebt gegeten.
- Raak geen bevroren materialen aan, en zeker niet met blote of natte handen.
- Neem een isolatiedeken, een opgeladen gsm en een extra set ondergoed en sokken mee als je in de kou in afgelegen gebied gaat sporten.
Mogelijke symptomen van onderkoeling
- rillen en klappertanden (houdt na enige tijd op, wat een slecht teken kan zijn)
- koude, bleke en droge huid
- blauwe lippen, oren, vingers of tenen
- ademhaling evolueert van snel naar langzaam en oppervlakkig
- moeite om te bewegen door stijve spieren en slechte coördinatie
- vermoeidheid
- geestelijke problemen: verwardheid, sufheid, geheugenverlies…
Eerste hulp bij onderkoeling
- Vermijd overbodige bewegingen om het risico op hartritmestoornissen te beperken.
- Breng het slachtoffer naar een warmere omgeving of bescherm de sporter met extra kleding, dekens of aluminium isolatiedekens.
- Verwijder natte kleren alleen als de sporter daardoor niet opnieuw of verder afkoelt.
- Als de sporter nog rilt en bij bewustzijn is: laat hem warme, droge kledij aantrekken en geef hem iets warms om te drinken.
- Als de sporter niet meer rilt of bewustzijnsstoornissen heeft: laat hem opwarmen met elk mogelijk hulpmiddel: een elektrisch deken, kersenpitkussens, warmwaterkruik op de borstkas, lichaamscontact (bijv. door samen in een slaapzak te liggen)
- Leg de sporter niet in een warm bad of wrijf hem niet warm
- Alarmeer 112 als de sporter niet meer rilt, bewustzijnsstoornissen vertoont of moeite heeft met ademen
- Start hartmassage als de sporter niet meer ademt.
Bevriezing
Vrieskou doet de bloedvaten samentrekken. Daardoor raakt er minder bloed en warmte op die plaatsen. De uiteinden van het lichaam, zoals de vingers, tenen, neus en oren, zijn daar extra gevoelig voor. De huid kleurt eerst rood en wordt daarna blauwachtig tot wit. De sporter ervaart een tintelend, branderig gevoel dat overgaat in erge pijn. Zonder maatregelen bevriest het vocht in de cellen en worden die beschadigd. Er kunnen ook blaren te zien zijn. Op den duur voelt de sporter niets meer in het bevroren lichaamsdeel. Uiteindelijk sterft de huid af, wordt ze zwart en komt ze los.
Eerste hulp bij bevriezing
- Behandel eerst de onderkoeling, zodat het slachtoffer blijft leven.
- Verwijder ringen, als je daardoor geen huidletsel veroorzaakt.
- Laat de sporter de handen of voeten in water op lichaamstemperatuur dompelen.
- Als er geen warm water is: vraag de sporter zijn handen onder de oksels te steken. Bevroren voeten kunnen tegen de buik onder de kleren van een helper worden opgewarmd.
- Warm een vrieswond niet te snel op: wrijf niet en breng het lichaamsdeel niet in huidcontact met heet water, chemische verwarmingspacks of een andere warmtebron.
- Prik blaren niet open.
- Als de sporter is vastgevroren aan een voorwerp, spoel dan die plaats met lauw water. Schakel een elektrisch toestel vooraf uit! Gebruik nooit scherpe voorwerpen om de sporter los te maken.
- Regel zo snel mogelijk medische hulp.