Oververmoeidheid en overtraining

Oververmoeidheid en overtraining

Gezond Sporten is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Gezond Sporten.
Sporter Sportorganisatie Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie

Een van de belangrijkste gevaren die sport kan meebrengen is overtraining en oververmoeidheid. Veel sporters gaan te hard of te snel en weten te weinig van hun lichaam en de manier waarop dat op belasting reageert. Beginners zijn vaak te enthousiast of ongeduldig, maar ook geoefende sporters trappen soms in de val van de oververmoeidheid doordat ze almaar beter willen worden, hun grenzen te ver oprekken en te weinig rusten.

Oververmoeidheid kan het gevolg zijn van overtraining, een trainingsfout waarbij de sporter te lang, te hard of te vaak traint in verhouding tot zijn fitheid of de rust die hij neemt. Vaak zijn slechtere prestaties het enige waar een overtraind sporter over klaagt. Soms wordt de diagnose ‘overtrainingssyndroom’ pas na lang vragen en praten gesteld. Snelle herkenning van oververmoeidheid of overtraining is nochtans belangrijk, vermits je minstens evenveel – en soms veel meer – tijd nodig hebt te herstellen als de periode dat je oververmoeid bent geweest.

Soorten overtraining

Er zijn verschillende soorten en gradaties van overtraining:

    • Musculaire overbelasting: plaatselijke vermoeidheid en stijfheid na een oefening die te veel vergt van bepaalde spieren. Beginners herkennen zeker de stramme beenspieren na hun eerste jogging.
    • Oververmoeidheid: vermoeidheid die 4 à 5 dagen duurt. De sporter heeft weinig puf. Het is belangrijk te rusten of heel rustig te trainen, anders riskeer je de volgende fase: het overtrainingssyndroom.
    • Overtrainingssyndroom: chronische oververmoeidheid die gepaard gaat met een daling van het prestatievermogen, en soms ook lichamelijke of geestelijke problemen. Dit syndroom kan weken tot maanden aanhouden.

 

Vormen en symptomen van het overtrainings-syndroom

Het overtrainingssyndroom kan op zijn beurt in twee vormen worden onderverdeeld:

  • de sympatische vorm (Basedow-vorm)
  • de parasympatische vorm (Addison-vorm)


Deze termen verwijzen naar de verschillende delen van het autonome zenuwstelsel, dat een groot aantal onbewust plaatsvindende functies regelt:

  • Het (ortho)sympatische deel draagt ertoe bij dat het lichaam zich kan inspannen en bereidt je voor op de vecht-of-vluchtreactie.
  • Het parasympathische deel van het autonome zenuwstelsel zorgt voor een toestand van rust, waarin het lichaam weefsels kan opbouwen en herstellen.


Sympatische overtraining is relatief eenvoudig te herkennen aan een of meer van de volgende symptomen:

  • klachten over slechtere prestaties
  • verhoogde ochtendpols
  • verminderde eetlust en gewichtsverlies
  • abnormale vermoeidheid, zowel in rust als tijdens oefening
  • trager herstel na training
  • hoofdpijn
  • slaapproblemen
  • prikkelbaarheid
  • geen zin om te trainen
  • verhoogde bloeddruk in rust
  • vertraagde daling van de hartfrequentie na inspanning
  • orthostatische hypotensie: een plotse bloeddrukdaling bij het opstaan
  • spierstijfheid
  • verhoogd risico op blessures en infecties

De parasympatische vorm van het overtrainingssyndroom is moeilijker te herkennen omdat de symptomen minder alarmerend zijn. Vaak wordt deze vorm pas na maanden sukkelen duidelijk. Mogelijke tekens zijn:

  • snel moe worden
  • lage rustpols (wat de meeste atleten en trainers positief vinden, ten onrechte is dit geval)
  • snelle daling van de hartslag na een inspanning (wat meestal ook als een goed teken wordt begrepen)
  • meer behoefte aan slaap
  • lusteloosheid

Parasympathische overtraining wordt soms voorafgegaan worden door een korte periode van het sympatische overtrainingssyndroom. De parasympatische vorm komt meer voor bij duursporters, terwijl de sympatische eerder bij explosieve sporten zou optreden. Beide vormen zijn heel nadelig voor je sportieve prestaties en je motivatie, en verhogen het risico op blessures aanzienlijk.

 

​Oververmoeidheid voorkomen

Oververmoeidheid kun je voorkomen door deze tips te volgen:

    • informeer je over deze kwestie
    • zorg dat je genoeg nachtrust krijgt
    • eet gezond
    • train volgens een uitgebalanceerd schema dat je inspanningen geleidelijk opbouwt
    • hou een trainingsboekje bij met gewicht, rustpols, algemene gezondheid, de soort training en je gevoel bij elke training
    • train nooit meer dan 10 procent per week harder of langer
    • wissel intensieve training af met minder intensieve uithoudingstraining
    • train niet als je nog moe bent van de vorige training
    • train niet als je koorts hebt of ziek bent
    • rust na een ziekteperiode evenveel dagen als het aantal dagen dat je ziek bent geweest of koorts had
    • behandel lokale infecties zoals een tandabces of een geïnfecteerde wond onmiddellijk

 

Wat kun je zelf doen?

Musculaire overbelasting en beginnende oververmoeidheid kun je oplossen met drie tot vijf dagen rust of heel rustige training. Daarna moet de oververmoeidheid verdwenen zijn. Is dat niet het geval en blijf je normaal trainen, dan riskeer je het oververmoeidheidssyndroom en kan de revalidatie maanden duren.

Je ochtendpols meten kan nuttig zijn. Je doet dat het best ’s ochtends in bed. Een verschil van 10 polsslagen per minuut meer of minder dan de vorige dagen kan op overtraining wijzen. Wijkt je ochtendpols af of houdt abnormale vermoeidheid langer dan week aan, ga dan naar je huis- of sportarts.

 

Wat kan een arts doen?

  • Andere mogelijke oorzaken van vermoeidheid en slechtere sportprestaties uitsluiten, zoals een infectie (longontsteking, mononucleose, tropische ziekte, myocarditis ...), een chronische ziekte of een voedingsfout (te weinig calorieën of koolhydraten).
  • Bloed afnemen. Uit een bloedafname kan blijken of bepaalde waarden verstoord zijn: hemoglobine, hematocriet, aantal rode bloedcellen, spierenzymen (CK), ureum, creatinine …
  • Je onderwerpen aan een inspanningstest met lactaatbepaling. Zo’n test kan verschuivingen aan het licht brengen die op overtraining wijzen.
  • Je trainingsdagboek analyseren, als je dat heeft bijgehouden. Zo kan de arts eventuele trainingsfouten op het spoor te komen.
  • Advies geven om de duur, intensiteit of frequentie van de trainingen – of al die parameters samen – te verlagen, desnoods tot volledige rust. In geval van het overtrainingssyndroom zijn soms weken of maanden rust nodig.

Vind een expert

  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Willy Platteeuw

    Sportarts
  • Noegroho Handojo

    Radioloog
  • BVBA Samcon

  • Karel De Crem

    Sportarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Tom Teulingkx

    Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Voorzitter

    De Ridder Inge

    Sportdiëtist
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Renaat Huysmans

    Huisarts, Sportarts
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Wim Van Nieuwenhuyse

    Orthopedisch chirurg
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • michel herssens

    Cardioloog
  • BV Huisartsenpraktijk De Vaart

    Sportarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Luc Van Landschoot

    Kinesitherapeut
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Jozef Vermylen

    Cardioloog
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Marc Schiltz

  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ignace Verscheure

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • jana stevens

    Podoloog
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Trees Dooms

  • Gert Van Deurzen

    Kinesitherapeut
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Peter Plessers

  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • An Konings

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Karl Brack

    Andere arts-specialist
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Pascale Berghmans

    Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Andere
  • Wouter Peters

    Huisarts, Sportarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Erik Van Lierde

  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Stijn Delputte

    Sportarts
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Michel Creemers

    Huisarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Lander Vanhee

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Lize Vaes

    Lize Vaes

    Huisarts, Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Fabienne Van De Steene

    Sportkinesitherapeut
  • Maaike Polspoel

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Andreas Goddeeris

    Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Verhaegen Stijn

    Sportarts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Herlinde Bossaert

    Sportarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Annelies Van Erck

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Ann Gillis

  • Jempi Wilssens

  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Blessurepreventie
enkelverzwikking

Veel voorkomende sportblessures: een enkeldistorsie

Sporter Artikel Factsheet Video Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
brace of tape .png

Sporten met een brace of een tape?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Sluiten