Oververmoeidheid en overtraining

Oververmoeidheid en overtraining

Gezond Sporten is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Gezond Sporten.
Sporter Sportorganisatie Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie

Een van de belangrijkste gevaren die sport kan meebrengen is overtraining en oververmoeidheid. Veel sporters gaan te hard of te snel en weten te weinig van hun lichaam en de manier waarop dat op belasting reageert. Beginners zijn vaak te enthousiast of ongeduldig, maar ook geoefende sporters trappen soms in de val van de oververmoeidheid doordat ze almaar beter willen worden, hun grenzen te ver oprekken en te weinig rusten.

Oververmoeidheid kan het gevolg zijn van overtraining, een trainingsfout waarbij de sporter te lang, te hard of te vaak traint in verhouding tot zijn fitheid of de rust die hij neemt. Vaak zijn slechtere prestaties het enige waar een overtraind sporter over klaagt. Soms wordt de diagnose ‘overtrainingssyndroom’ pas na lang vragen en praten gesteld. Snelle herkenning van oververmoeidheid of overtraining is nochtans belangrijk, vermits je minstens evenveel – en soms veel meer – tijd nodig hebt te herstellen als de periode dat je oververmoeid bent geweest.

Soorten overtraining

Er zijn verschillende soorten en gradaties van overtraining:

    • Musculaire overbelasting: plaatselijke vermoeidheid en stijfheid na een oefening die te veel vergt van bepaalde spieren. Beginners herkennen zeker de stramme beenspieren na hun eerste jogging.
    • Oververmoeidheid: vermoeidheid die 4 à 5 dagen duurt. De sporter heeft weinig puf. Het is belangrijk te rusten of heel rustig te trainen, anders riskeer je de volgende fase: het overtrainingssyndroom.
    • Overtrainingssyndroom: chronische oververmoeidheid die gepaard gaat met een daling van het prestatievermogen, en soms ook lichamelijke of geestelijke problemen. Dit syndroom kan weken tot maanden aanhouden.

 

Vormen en symptomen van het overtrainings-syndroom

Het overtrainingssyndroom kan op zijn beurt in twee vormen worden onderverdeeld:

  • de sympatische vorm (Basedow-vorm)
  • de parasympatische vorm (Addison-vorm)


Deze termen verwijzen naar de verschillende delen van het autonome zenuwstelsel, dat een groot aantal onbewust plaatsvindende functies regelt:

  • Het (ortho)sympatische deel draagt ertoe bij dat het lichaam zich kan inspannen en bereidt je voor op de vecht-of-vluchtreactie.
  • Het parasympathische deel van het autonome zenuwstelsel zorgt voor een toestand van rust, waarin het lichaam weefsels kan opbouwen en herstellen.


Sympatische overtraining is relatief eenvoudig te herkennen aan een of meer van de volgende symptomen:

  • klachten over slechtere prestaties
  • verhoogde ochtendpols
  • verminderde eetlust en gewichtsverlies
  • abnormale vermoeidheid, zowel in rust als tijdens oefening
  • trager herstel na training
  • hoofdpijn
  • slaapproblemen
  • prikkelbaarheid
  • geen zin om te trainen
  • verhoogde bloeddruk in rust
  • vertraagde daling van de hartfrequentie na inspanning
  • orthostatische hypotensie: een plotse bloeddrukdaling bij het opstaan
  • spierstijfheid
  • verhoogd risico op blessures en infecties

De parasympatische vorm van het overtrainingssyndroom is moeilijker te herkennen omdat de symptomen minder alarmerend zijn. Vaak wordt deze vorm pas na maanden sukkelen duidelijk. Mogelijke tekens zijn:

  • snel moe worden
  • lage rustpols (wat de meeste atleten en trainers positief vinden, ten onrechte is dit geval)
  • snelle daling van de hartslag na een inspanning (wat meestal ook als een goed teken wordt begrepen)
  • meer behoefte aan slaap
  • lusteloosheid

Parasympathische overtraining wordt soms voorafgegaan worden door een korte periode van het sympatische overtrainingssyndroom. De parasympatische vorm komt meer voor bij duursporters, terwijl de sympatische eerder bij explosieve sporten zou optreden. Beide vormen zijn heel nadelig voor je sportieve prestaties en je motivatie, en verhogen het risico op blessures aanzienlijk.

 

​Oververmoeidheid voorkomen

Oververmoeidheid kun je voorkomen door deze tips te volgen:

    • informeer je over deze kwestie
    • zorg dat je genoeg nachtrust krijgt
    • eet gezond
    • train volgens een uitgebalanceerd schema dat je inspanningen geleidelijk opbouwt
    • hou een trainingsboekje bij met gewicht, rustpols, algemene gezondheid, de soort training en je gevoel bij elke training
    • train nooit meer dan 10 procent per week harder of langer
    • wissel intensieve training af met minder intensieve uithoudingstraining
    • train niet als je nog moe bent van de vorige training
    • train niet als je koorts hebt of ziek bent
    • rust na een ziekteperiode evenveel dagen als het aantal dagen dat je ziek bent geweest of koorts had
    • behandel lokale infecties zoals een tandabces of een geïnfecteerde wond onmiddellijk

 

Wat kun je zelf doen?

Musculaire overbelasting en beginnende oververmoeidheid kun je oplossen met drie tot vijf dagen rust of heel rustige training. Daarna moet de oververmoeidheid verdwenen zijn. Is dat niet het geval en blijf je normaal trainen, dan riskeer je het oververmoeidheidssyndroom en kan de revalidatie maanden duren.

Je ochtendpols meten kan nuttig zijn. Je doet dat het best ’s ochtends in bed. Een verschil van 10 polsslagen per minuut meer of minder dan de vorige dagen kan op overtraining wijzen. Wijkt je ochtendpols af of houdt abnormale vermoeidheid langer dan week aan, ga dan naar je huis- of sportarts.

 

Wat kan een arts doen?

  • Andere mogelijke oorzaken van vermoeidheid en slechtere sportprestaties uitsluiten, zoals een infectie (longontsteking, mononucleose, tropische ziekte, myocarditis ...), een chronische ziekte of een voedingsfout (te weinig calorieën of koolhydraten).
  • Bloed afnemen. Uit een bloedafname kan blijken of bepaalde waarden verstoord zijn: hemoglobine, hematocriet, aantal rode bloedcellen, spierenzymen (CK), ureum, creatinine …
  • Je onderwerpen aan een inspanningstest met lactaatbepaling. Zo’n test kan verschuivingen aan het licht brengen die op overtraining wijzen.
  • Je trainingsdagboek analyseren, als je dat heeft bijgehouden. Zo kan de arts eventuele trainingsfouten op het spoor te komen.
  • Advies geven om de duur, intensiteit of frequentie van de trainingen – of al die parameters samen – te verlagen, desnoods tot volledige rust. In geval van het overtrainingssyndroom zijn soms weken of maanden rust nodig.

Vind een expert

  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Andreas Goddeeris

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Gert Van Deurzen

    Kinesitherapeut
  • Willy Platteeuw

    Sportarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Annelies Van Erck

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • michel herssens

    Cardioloog
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Anesthesist

    Frederic Brillouet

  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Vincent Metsers

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Huisarts, Sportarts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Fabienne Van De Steene

    Sportkinesitherapeut
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Flore Stassen
    Sportwetenschappelijk medewerker

    Flore Stassen

    Bewegingswetenschapper
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michel Creemers

    Huisarts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Tom Teulingkx

    Sportarts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Peter Verspeelt

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Arts specialist in opleiding

    Simon Horckmans

  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Peter Plessers

  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Ria Vanderstraeten

    Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gezond Sporten Vlaanderen

  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Luc Van Landschoot

    Kinesitherapeut
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Ann Gillis

  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Herlinde Bossaert

    Sportarts
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut
  • Gino Devriendt

    Sportdiëtist
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Lander Vanhee

    Sportarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Sandra Lievrouw
    Algemeen & Projectmanager blessurepreventie

    Sandra Lievrouw

    Kinesitherapeut
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Bruno D'Hulster

  • jana stevens

    Podoloog
  • Marc Schiltz

  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Sportarts
  • Ignace Verscheure

    Sportarts
  • Joke De Prest
    Coördinator project & partnerships

    Joke De Prest

    Bewegingswetenschapper
  • Lize Vaes

    Lize Vaes

    Huisarts, Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Eline Vandersteen
    Projectmedewerker blessurepreventie

    Eline Vandersteen

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Mark Van Dijk

    Orthopedisch chirurg
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportpsycholoog

    Inez Swinnen

    Sportpsycholoog
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Stijn Delputte

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Noegroho Handojo

    Radioloog
  • Jean-Paul Souffriau

    Tandarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Jempi Wilssens

  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Neurochirurg

    Bart Depreitere

  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Osteopaat

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • BV Huisartsenpraktijk De Vaart

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Pascale Berghmans

    Sportdiëtist
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Huisarts, Sportarts

    Sergei Barsegian

    Sportarts
  • Huisarts

    Luc De Pelecijn

    Huisarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Wouter Peters

    Huisarts, Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Verhaegen Stijn

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Voorzitter

    De Ridder Inge

    Sportdiëtist
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Karel Pardaens

  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Trees Dooms

  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Urgentie- en sportarts

    Sander Bomans

    Sportarts
  • Stijn Bogaerts
    Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Justine Vandenbroeck

  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Osteopaat

    Jöry Pauwels

    Osteopaat
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Frederik Deconinck

    Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts
  • Erik Van Lierde

  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Jozef Vermylen

    Cardioloog
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Yente Antonissen

    Bewegingswetenschapper
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts
  • Wim Van Nieuwenhuyse

    Orthopedisch chirurg

Gerelateerde items

Blessurepreventie
enkelverzwikking

Veel voorkomende sportblessures: een enkeldistorsie

Sporter Artikel Factsheet Video Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
brace of tape .png

Sporten met een brace of een tape?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
Weerstandsband.png

Weerstandsbanden: waarvoor dienen ze?

Sporter Artikel Blessurepreventie Training Gezond Sporten Blessurepreventie Training Gezond Sporten
Blessurepreventie
GF2Snow Week 6.png

Get Fit 2 Snow - Week 6

Sporter Artikel Snowboarden Skiën Blessurepreventie Training Blessurepreventie Training
Sluiten