Welke eetproblemen en eetstoornissen kunnen sporters hebben en hoe komt dat?

Welke eetproblemen en eetstoornissen kunnen sporters hebben en hoe komt dat?

Gezond Sporten is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Gezond Sporten.
Sporter Artikel Voeding

Sommige topsporters willen zo graag hun volgende wedstrijd winnen dat ze door de bomen het bos niet meer zien. Sport neemt hun hele leven over. Ze raken uit balans en verliezen hun langetermijnsperspectief. Zo kan overdreven focus op lichaamsgewicht uitmonden in een eetprobleem, en soms zelfs een echte eetstoornis.

Diverse internationale studies tonen aan dat topsporters een iets hoger risico op een eetprobleem lopen dan mensen die niet aan topsport doen. Dat geldt vooral voor vrouwelijke elitesporters in sporten met esthetische aspecten (zoals gymnastiek), sporten volgens gewichtscategorieën en duursporten. Uit een onderzoek van de KULeuven in 2013 blijkt weliswaar dat ook de gemiddelde Vlaamse topsporter in vergelijking met de doorsnee burger een licht verhoogd risico op eetproblemen loopt, maar dat hij of zij daarom nog geen eetstoornis heeft. Het probleem is echter dat niet alle eetproblemen of -stoornissen bij sporters worden herkend, en dat ze dus vaker voorkomen dan de cijfers doen uitschijnen of sporters willen toegeven. Veel sporters en zeker elitesporters waren altijd al bovengemiddeld gefocust op hun uiterlijk en onder druk van social media en sportapps kan die focus in sommige gevallen wel degelijk uit de hand lopen. 

Als recreatieve sporter loop je minder risico op eetproblemen, maar als je veel traint en te weinig eet of drinkt (vaak doordat je te sterk op je gewicht gefocust bent), dan ontstaat een negatieve energiebalans en wordt het risico dat ook jij een eetstoornis ontwikkelt reëel. Vandaar dit artikel over eetproblemen en eetstoornissen in de sport.

Eerst kom je meer te weten over het precieze verschil tussen een eetprobleem en een eetstoornis. Daarna bespreken we de vaakst voorkomende eetstoornissen bij sporters en de risicofactoren die tot problemen of stoornissen kunnen leiden. We geven ook aan hoe een coach hiermee het best omgaat. Wil je extra informatie over eetproblemen en -stoornissen in de sport, dan kan je ook doorklikken op de vermelde bronnen.

Wat is het verschil tussen een eetprobleem en een eetstoornis?

Bij een eetprobleem is het gezonde eetgedrag verstoord, waardoor de persoon in kwestie niet meer op een ontspannen of natuurlijke manier eet. Je hebt bijvoorbeeld regelmatig periodes dat je je overeet of dat je een maaltijd overslaat. Een eetprobleem kan op zichzelf staan maar het kan ook deel uitmaken van een eetstoornis. Bij zo'n eetstoornis gaat het verstoorde eetgedrag samen met problemen in de sociale omgang (zoals een sporter die zich terugtrekt of isoleert), problematische gedachten of gevoelens (bijvoorbeeld een laag zelfbeeld), lichamelijke problemen (zoals onder- of overgewicht) en een negatief lichaamsbeeld. Bij een eetstoornis kampt de sporter dus niet alleen met een eetprobleem, maar ook met een mentale stoornis

 

Meest voorkomende eetstoornissen

Je moet een onderscheid maken tussen enerzijds erkende eetstoornissen en anderzijds ongespecificeerde voeding- of eetstoornissen. Voor de erkende eetstoornissen gebruiken we de definities en criteria van het referentiewerk DSM-5 (vijfde editie van de ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’). Onderstaande eetstoornissen komen het meest voor in de sportwereld:

Anorexia nervosa

Bij anorexia nervosa is er sprake van een verstoord lichaamsbeeld en excessief diëten dat leidt tot ernstig gewichtverlies met een ziekelijke angst om dik te worden. Het zelfbeeld komt niet overeen met de realiteit en is zeer negatief.

Anorexia nervosa kan leiden tot onder meer hartproblemen (bijvoorbeeld ritmestoornissen zoals bradycardie en arrhytmie), maag-darmklachten, afwijkingen van het endocriene systeem, botmassaverlies en menstruatiestoornissen.

Bulimia nervosa

Bulimia nervosa  is de naam voor herhaalde episodes van eetbuien (binge eating) waarbij de persoon heel veel eet in een korte tijd (twee uur), controleverlies over het eetgedrag tijdens de episodes en herhaald onaangepast compenseren (braken, misbruik van laxeermiddelen of andere medicatie, uithongeren of overdreven sporten).

Deze eetstoornis kan leiden tot onder meer maag-darmklachten, onregelmatige menstruatie en keel- of tandproblemen. 

Eetbuistoornis

Een eetbuistoornis lijkt op bulimia nervosa maar de eetbui wordt na afloop niet gecompenseerd. Tijdens de epidsodes eet de persoon wel zeer grote hoeveelheden in een korte tijdsperiode en is er controlverlies over het eetgedrag.

Anorexia athletica

Bij anorexia athletica – een eetstoornis die, zoals de naam aangeeft, specifiek bij sporters voorkomt – bestaat er grote angst om gewicht bij te komen of dik te worden terwijl er juist van ondergewicht sprake is. De persoon vertoont  een gewichtsverlies van minstens 5% en traint te vaak of te hard

Vrouwelijke-sporterstriade

Vrouwelijke-sporterstriade, of female athlete triad, is de verouderde naam voor een combinatie van drie medische problemen:

1. verstoord eetgedrag (te lage energie-inname)

2. oligomenorroe of amenorroe (minder of geen maandstonden)

3. osteoporose of osteopenie (afname van de botsterkte)

Intussen geberuiken we de term RED-S (Relative Energy Deficiency in Sports), die breder is. RED-S kan ook mannen treffen, zonder menstruatieproblemen dan.

Eetproblemen & -stoornissen   

Risicofactoren

Diverse factoren dragen bij tot het risico op een eetprobleem of -stoornis in de sport. Een van die factoren is de manier waarop een sporter denkt over succes en mislukking. Zo kan een sporter er zonder realistische aanleiding van overtuigd raken dat zijn of haar succes van een laag lichaamsgewicht en een laag vetpercentage afhangt, en - omgekeerd - dat mislukking met een hoog lichaamsgewicht en een hoog vetpercentage te maken heeft. Een andere risicofactor is gewichtgerelateerde coachingdruk, waarbij de coach bepaalde gewichtnormen vooropstelt die de sporter als druk ervaart, zoals een coach die een opmerking maakt over het gewicht of de verschijning van de sporter, een bepaald dieet promoot of een mislukking aan een "te hoog gewicht" wijt. Daarnaast kunnen sporters onderlinge gewichtgerelateerde druk ervaren, van elkaar dus. Ook een sportoutfit die veel lichaamsdelen bloot laat, zoals bij beachvolley, kan een risicofactor voor eetproblemen vormen. Nog andere risicofactoren zijn blessures, depressie, overtraining of seksueel misbruik.

 

Coaching van atleten met een eetprobleem of -stoornis

Wanneer je als coach vermoedt dat een sporter een eetprobleem of -stoornis heeft, dan is het belangrijk dat probeert aan te kaarten tijdens een open gesprek. Toon vooral je bezorgdheid over je vermoedens, focus op feiten, stel vooral geen diagnose en bestempel de sporter niet als probleem. Als de sporter het probleem erkent, ga dan samen op zoek naar mogelijke oplossingen. Ontkent de sporter het probleem, maar ben jij als coach niet overtuigd of gerustgesteld, duw dan niet meteen door maar probeer het gesprek op een later moment voor te zetten. Geef je sporter hoop.

 

Andere bronnen

Voor meer en specifiekere informatie is er een website waar de verschillende soorten eetproblemen worden besproken en waar sporters, trainers en ouders tips krijgen om eetproblemen tijdig te herkennen. De site werd ontwikkeld door Sport Vlaanderen en Eetexpert vzw en is als volgt opgebouwd:

  1. Eetproblemen in de sport. Ook in Vlaanderen?
  2. Welke eetstoornissen komen het vaakst voor?
  3. Ben je een (top)sporter?
  4. Ben je trainer of betrokken bij de omkadering van een (top)sporter?
  5. Ben je ouder van een (top)sporter?

Ook heel interessant is de blogpost over het RED-S syndroom van sportdiëtiste Inge De Ridder.

Vind een expert

  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Sofie Decamps

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Peter Plessers

  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Kristof Peeters

    Sportarts
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Dorien Meeusen

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Marc Schiltz

  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Gezond en Ethisch Sporten

  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Diëtist en Gedrags- & Mindsetspecialist

    Lieselot Wouters

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Marc Bomans

    Kinesitherapeut
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Erik Van Lierde

  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Michel De Bruyne

    Sportarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Willy Coosemans

  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Johan Roeykens

  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • An Konings

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Trees Dooms

  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Voeding
Sprint wielrennen

Natriumbicarbonaat suppletie verbetert de sprintprestatie na een gesimuleerde wielerwedstrijd

Sportprofessional Artikel Voeding
Blessurepreventie
Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je spieren en pezen beïnvloeden_.png

Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je pezen en spieren beïnvloeden?

Sporter Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie Voeding
Sluiten