Welke eetproblemen en eetstoornissen kunnen sporters hebben en hoe komt dat?

Welke eetproblemen en eetstoornissen kunnen sporters hebben en hoe komt dat?

Sportieq is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Sportieq.
Sporter Artikel Voeding

Sommige topsporters willen zo graag hun volgende wedstrijd winnen dat ze door de bomen het bos niet meer zien. Sport neemt hun hele leven over. Ze raken uit balans en verliezen hun langetermijnsperspectief. Zo kan overdreven focus op lichaamsgewicht uitmonden in een eetprobleem, en soms zelfs een echte eetstoornis.

Diverse internationale studies tonen aan dat topsporters een iets hoger risico op een eetprobleem lopen dan mensen die niet aan topsport doen. Dat geldt vooral voor vrouwelijke elitesporters in sporten met esthetische aspecten (zoals gymnastiek), sporten volgens gewichtscategorieën en duursporten. Uit een onderzoek van de KULeuven in 2013 blijkt weliswaar dat ook de gemiddelde Vlaamse topsporter in vergelijking met de doorsnee burger een licht verhoogd risico op eetproblemen loopt, maar dat hij of zij daarom nog geen eetstoornis heeft. Het probleem is echter dat niet alle eetproblemen of -stoornissen bij sporters worden herkend, en dat ze dus vaker voorkomen dan de cijfers doen uitschijnen of sporters willen toegeven. Veel sporters en zeker elitesporters waren altijd al bovengemiddeld gefocust op hun uiterlijk en onder druk van social media en sportapps kan die focus in sommige gevallen wel degelijk uit de hand lopen. 

Als recreatieve sporter loop je minder risico op eetproblemen, maar als je veel traint en te weinig eet of drinkt (vaak doordat je te sterk op je gewicht gefocust bent), dan ontstaat een negatieve energiebalans en wordt het risico dat ook jij een eetstoornis ontwikkelt reëel. Vandaar dit artikel over eetproblemen en eetstoornissen in de sport.

Eerst kom je meer te weten over het precieze verschil tussen een eetprobleem en een eetstoornis. Daarna bespreken we de vaakst voorkomende eetstoornissen bij sporters en de risicofactoren die tot problemen of stoornissen kunnen leiden. We geven ook aan hoe een coach hiermee het best omgaat. Wil je extra informatie over eetproblemen en -stoornissen in de sport, dan kan je ook doorklikken op de vermelde bronnen.

Wat is het verschil tussen een eetprobleem en een eetstoornis?

Bij een eetprobleem is het gezonde eetgedrag verstoord, waardoor de persoon in kwestie niet meer op een ontspannen of natuurlijke manier eet. Je hebt bijvoorbeeld regelmatig periodes dat je je overeet of dat je een maaltijd overslaat. Een eetprobleem kan op zichzelf staan maar het kan ook deel uitmaken van een eetstoornis. Bij zo'n eetstoornis gaat het verstoorde eetgedrag samen met problemen in de sociale omgang (zoals een sporter die zich terugtrekt of isoleert), problematische gedachten of gevoelens (bijvoorbeeld een laag zelfbeeld), lichamelijke problemen (zoals onder- of overgewicht) en een negatief lichaamsbeeld. Bij een eetstoornis kampt de sporter dus niet alleen met een eetprobleem, maar ook met een mentale stoornis

 

Meest voorkomende eetstoornissen

Je moet een onderscheid maken tussen enerzijds erkende eetstoornissen en anderzijds ongespecificeerde voeding- of eetstoornissen. Voor de erkende eetstoornissen gebruiken we de definities en criteria van het referentiewerk DSM-5 (vijfde editie van de ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’). Onderstaande eetstoornissen komen het meest voor in de sportwereld:

Anorexia nervosa

Bij anorexia nervosa is er sprake van een verstoord lichaamsbeeld en excessief diëten dat leidt tot ernstig gewichtverlies met een ziekelijke angst om dik te worden. Het zelfbeeld komt niet overeen met de realiteit en is zeer negatief.

Anorexia nervosa kan leiden tot onder meer hartproblemen (bijvoorbeeld ritmestoornissen zoals bradycardie en arrhytmie), maag-darmklachten, afwijkingen van het endocriene systeem, botmassaverlies en menstruatiestoornissen.

Bulimia nervosa

Bulimia nervosa  is de naam voor herhaalde episodes van eetbuien (binge eating) waarbij de persoon heel veel eet in een korte tijd (twee uur), controleverlies over het eetgedrag tijdens de episodes en herhaald onaangepast compenseren (braken, misbruik van laxeermiddelen of andere medicatie, uithongeren of overdreven sporten).

Deze eetstoornis kan leiden tot onder meer maag-darmklachten, onregelmatige menstruatie en keel- of tandproblemen. 

Eetbuistoornis

Een eetbuistoornis lijkt op bulimia nervosa maar de eetbui wordt na afloop niet gecompenseerd. Tijdens de epidsodes eet de persoon wel zeer grote hoeveelheden in een korte tijdsperiode en is er controlverlies over het eetgedrag.

Anorexia athletica

Bij anorexia athletica – een eetstoornis die, zoals de naam aangeeft, specifiek bij sporters voorkomt – bestaat er grote angst om gewicht bij te komen of dik te worden terwijl er juist van ondergewicht sprake is. De persoon vertoont  een gewichtsverlies van minstens 5% en traint te vaak of te hard

Vrouwelijke-sporterstriade

Vrouwelijke-sporterstriade, of female athlete triad, is de verouderde naam voor een combinatie van drie medische problemen:

1. verstoord eetgedrag (te lage energie-inname)

2. oligomenorroe of amenorroe (minder of geen maandstonden)

3. osteoporose of osteopenie (afname van de botsterkte)

Intussen geberuiken we de term RED-S (Relative Energy Deficiency in Sports), die breder is. RED-S kan ook mannen treffen, zonder menstruatieproblemen dan.

Eetproblemen & -stoornissen   

Risicofactoren

Diverse factoren dragen bij tot het risico op een eetprobleem of -stoornis in de sport. Een van die factoren is de manier waarop een sporter denkt over succes en mislukking. Zo kan een sporter er zonder realistische aanleiding van overtuigd raken dat zijn of haar succes van een laag lichaamsgewicht en een laag vetpercentage afhangt, en - omgekeerd - dat mislukking met een hoog lichaamsgewicht en een hoog vetpercentage te maken heeft. Een andere risicofactor is gewichtgerelateerde coachingdruk, waarbij de coach bepaalde gewichtnormen vooropstelt die de sporter als druk ervaart, zoals een coach die een opmerking maakt over het gewicht of de verschijning van de sporter, een bepaald dieet promoot of een mislukking aan een "te hoog gewicht" wijt. Daarnaast kunnen sporters onderlinge gewichtgerelateerde druk ervaren, van elkaar dus. Ook een sportoutfit die veel lichaamsdelen bloot laat, zoals bij beachvolley, kan een risicofactor voor eetproblemen vormen. Nog andere risicofactoren zijn blessures, depressie, overtraining of seksueel misbruik.

 

Coaching van atleten met een eetprobleem of -stoornis

Wanneer je als coach vermoedt dat een sporter een eetprobleem of -stoornis heeft, dan is het belangrijk dat probeert aan te kaarten tijdens een open gesprek. Toon vooral je bezorgdheid over je vermoedens, focus op feiten, stel vooral geen diagnose en bestempel de sporter niet als probleem. Als de sporter het probleem erkent, ga dan samen op zoek naar mogelijke oplossingen. Ontkent de sporter het probleem, maar ben jij als coach niet overtuigd of gerustgesteld, duw dan niet meteen door maar probeer het gesprek op een later moment voor te zetten. Geef je sporter hoop.

 

Andere bronnen

Voor meer en specifiekere informatie is er een website waar de verschillende soorten eetproblemen worden besproken en waar sporters, trainers en ouders tips krijgen om eetproblemen tijdig te herkennen. De site werd ontwikkeld door Sport Vlaanderen en Eetexpert vzw en is als volgt opgebouwd:

  1. Eetproblemen in de sport. Ook in Vlaanderen?
  2. Welke eetstoornissen komen het vaakst voor?
  3. Ben je een (top)sporter?
  4. Ben je trainer of betrokken bij de omkadering van een (top)sporter?
  5. Ben je ouder van een (top)sporter?

Ook heel interessant is de blogpost over het RED-S syndroom van sportdiëtiste Inge De Ridder.

Vind een expert

  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Erik Van Lierde

  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Matthias De Paepe

    Kinesitherapeut
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Karel Pardaens

  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Sportieq vzw - Gezond Sporten

  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Huisarts, Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Dorien Meeusen

    Sportdiëtist
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Trees Dooms

  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Peter Plessers

  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Jason Coldwell

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Kristof Peeters

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Marc Schiltz

  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Johan Roeykens

  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Peter Lagrou

    Sportarts, Andere arts-specialist
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Voeding
Sprint wielrennen

Natriumbicarbonaat suppletie verbetert de sprintprestatie na een gesimuleerde wielerwedstrijd

Sportprofessional Artikel Voeding
Blessurepreventie
Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je spieren en pezen beïnvloeden_.png

Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je pezen en spieren beïnvloeden?

Sporter Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie Voeding
Sluiten