Welke eetproblemen en eetstoornissen kunnen sporters hebben en hoe komt dat?

Welke eetproblemen en eetstoornissen kunnen sporters hebben en hoe komt dat?

Sportieq is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Sportieq.
Sporter Artikel Voeding

Sommige topsporters willen zo graag hun volgende wedstrijd winnen dat ze door de bomen het bos niet meer zien. Sport neemt hun hele leven over. Ze raken uit balans en verliezen hun langetermijnsperspectief. Zo kan overdreven focus op lichaamsgewicht uitmonden in een eetprobleem, en soms zelfs een echte eetstoornis.

Diverse internationale studies tonen aan dat topsporters een iets hoger risico op een eetprobleem lopen dan mensen die niet aan topsport doen. Dat geldt vooral voor vrouwelijke elitesporters in sporten met esthetische aspecten (zoals gymnastiek), sporten volgens gewichtscategorieën en duursporten. Uit een onderzoek van de KULeuven in 2013 blijkt weliswaar dat ook de gemiddelde Vlaamse topsporter in vergelijking met de doorsnee burger een licht verhoogd risico op eetproblemen loopt, maar dat hij of zij daarom nog geen eetstoornis heeft. Het probleem is echter dat niet alle eetproblemen of -stoornissen bij sporters worden herkend, en dat ze dus vaker voorkomen dan de cijfers doen uitschijnen of sporters willen toegeven. Veel sporters en zeker elitesporters waren altijd al bovengemiddeld gefocust op hun uiterlijk en onder druk van social media en sportapps kan die focus in sommige gevallen wel degelijk uit de hand lopen. 

Als recreatieve sporter loop je minder risico op eetproblemen, maar als je veel traint en te weinig eet of drinkt (vaak doordat je te sterk op je gewicht gefocust bent), dan ontstaat een negatieve energiebalans en wordt het risico dat ook jij een eetstoornis ontwikkelt reëel. Vandaar dit artikel over eetproblemen en eetstoornissen in de sport.

Eerst kom je meer te weten over het precieze verschil tussen een eetprobleem en een eetstoornis. Daarna bespreken we de vaakst voorkomende eetstoornissen bij sporters en de risicofactoren die tot problemen of stoornissen kunnen leiden. We geven ook aan hoe een coach hiermee het best omgaat. Wil je extra informatie over eetproblemen en -stoornissen in de sport, dan kan je ook doorklikken op de vermelde bronnen.

Wat is het verschil tussen een eetprobleem en een eetstoornis?

Bij een eetprobleem is het gezonde eetgedrag verstoord, waardoor de persoon in kwestie niet meer op een ontspannen of natuurlijke manier eet. Je hebt bijvoorbeeld regelmatig periodes dat je je overeet of dat je een maaltijd overslaat. Een eetprobleem kan op zichzelf staan maar het kan ook deel uitmaken van een eetstoornis. Bij zo'n eetstoornis gaat het verstoorde eetgedrag samen met problemen in de sociale omgang (zoals een sporter die zich terugtrekt of isoleert), problematische gedachten of gevoelens (bijvoorbeeld een laag zelfbeeld), lichamelijke problemen (zoals onder- of overgewicht) en een negatief lichaamsbeeld. Bij een eetstoornis kampt de sporter dus niet alleen met een eetprobleem, maar ook met een mentale stoornis

 

Meest voorkomende eetstoornissen

Je moet een onderscheid maken tussen enerzijds erkende eetstoornissen en anderzijds ongespecificeerde voeding- of eetstoornissen. Voor de erkende eetstoornissen gebruiken we de definities en criteria van het referentiewerk DSM-5 (vijfde editie van de ‘Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders’). Onderstaande eetstoornissen komen het meest voor in de sportwereld:

Anorexia nervosa

Bij anorexia nervosa is er sprake van een verstoord lichaamsbeeld en excessief diëten dat leidt tot ernstig gewichtverlies met een ziekelijke angst om dik te worden. Het zelfbeeld komt niet overeen met de realiteit en is zeer negatief.

Anorexia nervosa kan leiden tot onder meer hartproblemen (bijvoorbeeld ritmestoornissen zoals bradycardie en arrhytmie), maag-darmklachten, afwijkingen van het endocriene systeem, botmassaverlies en menstruatiestoornissen.

Bulimia nervosa

Bulimia nervosa  is de naam voor herhaalde episodes van eetbuien (binge eating) waarbij de persoon heel veel eet in een korte tijd (twee uur), controleverlies over het eetgedrag tijdens de episodes en herhaald onaangepast compenseren (braken, misbruik van laxeermiddelen of andere medicatie, uithongeren of overdreven sporten).

Deze eetstoornis kan leiden tot onder meer maag-darmklachten, onregelmatige menstruatie en keel- of tandproblemen. 

Eetbuistoornis

Een eetbuistoornis lijkt op bulimia nervosa maar de eetbui wordt na afloop niet gecompenseerd. Tijdens de epidsodes eet de persoon wel zeer grote hoeveelheden in een korte tijdsperiode en is er controlverlies over het eetgedrag.

Anorexia athletica

Bij anorexia athletica – een eetstoornis die, zoals de naam aangeeft, specifiek bij sporters voorkomt – bestaat er grote angst om gewicht bij te komen of dik te worden terwijl er juist van ondergewicht sprake is. De persoon vertoont  een gewichtsverlies van minstens 5% en traint te vaak of te hard

Vrouwelijke-sporterstriade

Vrouwelijke-sporterstriade, of female athlete triad, is de verouderde naam voor een combinatie van drie medische problemen:

1. verstoord eetgedrag (te lage energie-inname)

2. oligomenorroe of amenorroe (minder of geen maandstonden)

3. osteoporose of osteopenie (afname van de botsterkte)

Intussen geberuiken we de term RED-S (Relative Energy Deficiency in Sports), die breder is. RED-S kan ook mannen treffen, zonder menstruatieproblemen dan.

Eetproblemen & -stoornissen   

Risicofactoren

Diverse factoren dragen bij tot het risico op een eetprobleem of -stoornis in de sport. Een van die factoren is de manier waarop een sporter denkt over succes en mislukking. Zo kan een sporter er zonder realistische aanleiding van overtuigd raken dat zijn of haar succes van een laag lichaamsgewicht en een laag vetpercentage afhangt, en - omgekeerd - dat mislukking met een hoog lichaamsgewicht en een hoog vetpercentage te maken heeft. Een andere risicofactor is gewichtgerelateerde coachingdruk, waarbij de coach bepaalde gewichtnormen vooropstelt die de sporter als druk ervaart, zoals een coach die een opmerking maakt over het gewicht of de verschijning van de sporter, een bepaald dieet promoot of een mislukking aan een "te hoog gewicht" wijt. Daarnaast kunnen sporters onderlinge gewichtgerelateerde druk ervaren, van elkaar dus. Ook een sportoutfit die veel lichaamsdelen bloot laat, zoals bij beachvolley, kan een risicofactor voor eetproblemen vormen. Nog andere risicofactoren zijn blessures, depressie, overtraining of seksueel misbruik.

 

Coaching van atleten met een eetprobleem of -stoornis

Wanneer je als coach vermoedt dat een sporter een eetprobleem of -stoornis heeft, dan is het belangrijk dat probeert aan te kaarten tijdens een open gesprek. Toon vooral je bezorgdheid over je vermoedens, focus op feiten, stel vooral geen diagnose en bestempel de sporter niet als probleem. Als de sporter het probleem erkent, ga dan samen op zoek naar mogelijke oplossingen. Ontkent de sporter het probleem, maar ben jij als coach niet overtuigd of gerustgesteld, duw dan niet meteen door maar probeer het gesprek op een later moment voor te zetten. Geef je sporter hoop.

 

Andere bronnen

Voor meer en specifiekere informatie is er een website waar de verschillende soorten eetproblemen worden besproken en waar sporters, trainers en ouders tips krijgen om eetproblemen tijdig te herkennen. De site werd ontwikkeld door Sport Vlaanderen en Eetexpert vzw en is als volgt opgebouwd:

  1. Eetproblemen in de sport. Ook in Vlaanderen?
  2. Welke eetstoornissen komen het vaakst voor?
  3. Ben je een (top)sporter?
  4. Ben je trainer of betrokken bij de omkadering van een (top)sporter?
  5. Ben je ouder van een (top)sporter?

Ook heel interessant is de blogpost over het RED-S syndroom van sportdiëtiste Inge De Ridder.

Vind een expert

  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Eddy Van Keerberghen

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Plessers

  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Kristof Peeters

    Huisarts, Sportarts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Jason Coldwell

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Wilfried Colmonts

    Huisarts
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • BVBA Samcon

  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Sportarts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Patrick Detemmerman

    Huisarts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Dorien Meeusen

    Sportdiëtist
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Mark Van Craenenbroeck

    Kinesitherapeut
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Maarten Couturier

    Sportarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Luc Itterbeek

    Sportarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Willy Coosemans

  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Robin Vanhoudt

    Sportarts
  • Karel De Crem

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Kurt Heldenbergh

    Sportarts
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Jens Demanet

    Sportarts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Erik Van Lierde

  • Ine Schops

    Podoloog
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Marc Schiltz

  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Karel Pardaens

  • Sportieq vzw - Gezond Sporten

  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Matthias De Paepe

    Kinesitherapeut
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Trees Dooms

  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Hemeryck

    Sportarts
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jens Van Akeleyen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Peter Lagrou

    Sportarts, Andere arts-specialist
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Renaat Huysmans

    Sportarts

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Voeding
Sprint wielrennen

Natriumbicarbonaat suppletie verbetert de sprintprestatie na een gesimuleerde wielerwedstrijd

Sportprofessional Artikel Voeding
Blessurepreventie
Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je spieren en pezen beïnvloeden_.png

Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je pezen en spieren beïnvloeden?

Sporter Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie Voeding
Sluiten