Ketonen in de sport: doorbraak of hype?

Ketonen in de sport: doorbraak of hype?

Sportieq is een multidisciplinaire vereniging die zoveel mogelijk (para)medische professionals uit de sportgeneeskunde in de brede zin van het woord wil samenbrengen om gezond sporten in Vlaanderen wetenschappelijk verantwoord te promoten. Wij staan zowel open voor verenigingen als voor sportmedische professionals die zich op individuele basis willen engageren binnen Sportieq.
Sporter Artikel Voeding Wielrennen

Ketonen kwamen in 2015 in het daglicht toen Team Sky (wielrennen, nu Team INEOS Grenadiers) plots domineerde in de Tour de France, wat werd toegeschreven aan het gebruik van ketonen. Ze gebruikten ketonensupplementen die de Universiteit van Oxford oorspronkelijk ontwikkelde als ‘superfood’ voor Amerikaanse soldaten in oorlogsgebied. Sindsdien komt het ketonengebruik steeds meer voor, zeker in het wielerpeloton. Maar wat zijn dat nu juist, ketonen en wat doen ze met je sporterslichaam? En vooral: is het supplementeren van deze producten wel degelijk prestatiebevorderend zoals wordt beweerd? Zo ja voor welke sporters? Kom het antwoord op deze vragen hier te weten.


Wat zijn ketonen?

Ketonen zijn lichaamseigen stoffen die je aanmaakt wanneer je lever vetten verbrandt als je bijvoorbeeld vast, dus wanneer je koolhydraatvoorraden opgebruikt zijn. Dit is namelijk een evolutionair-ontwikkeld overlevingssysteem van ons lichaam zodat we in situaties van schaarste nog steeds energie hebben voor onze hersenen en spieren. Ketonen zijn dus de vierde brandstof van ons lichaam (naast koolhydraten, vetten en eiwitten) en zijn eigenlijk de meest efficiënte brandstof aangezien het nog minder zuurstof nodig heeft dan vetten en koolhydraten, máár dan zou je continu moeten vasten.

Ketonen als vierde energiebron

Jezelf uithongeren is een enorm slecht plan, waardoor wetenschappers experimenteerden met de ontwikkeling van ketonesters die gesupplementeerd kunnen worden. Zo kun je deze vierde brandstof als drankje innemen (ongeveer 25 gram van het echte, onversneden product) en stijgt de waarde van ketonen in je bloed binnen de 30 minuten naar 3, 4 of zelfs 5 millimol per liter, afhankelijk van hoe snel jij het als persoon opneemt. Voor deze waarden moet je normaal gezien ongeveer een week vasten. Wel heeft zo’n ketonendrankje een slechte smaak, is het vrij dik en duur (ongeveer 30 euro voor één dosis en je neemt dit idealiter gedurende enkele weken in dus je zit al snel aan honderden euro’s). En zoals elk supplement circuleren er valse vormen op het internet, ze worden verkocht als ketonen maar bevatten eigenlijk maar een klein percentage of helemaal geen ketonen.

Er werd tevens onderzoek uitgevoerd naar een andere vorm van ketonen, met name ketonzouten. Wel blijkt het innemen van ketonesters veel effectiever dus hiernaar gaat de voorkeur.

 

Wat doen ketonen met sporters?

Het innemen van deze vierde brandstof, ook wel ‘superbrandstof’ genoemd, via een drankje zodat je efficiënt ketonen kunt verbruiken als energie in de plaats van koolhydraten (en je deze kunt sparen), lijkt in theorie veelbelovend, maar wat zegt de praktijk?

Uit onderzoek blijkt dat het mogelijks om een doorbraak gaat aangezien tot 15-20% van je energieverbruik gespaard zou kunnen worden. Het zou voornamelijk positieve effecten genereren bij uithoudingssporten: je glycogeen sparen, je lactaatproductie verminderen, je prestatie bevorderen en vermoedelijk je vetverbruik stimuleren. Belangrijk is dat ketonen een brandstof zijn voor een submaximale inspanning van lange duur, in het rood gaan is moeilijker als je op ketonen aan het sporten bent (zoals bijvoorbeeld als eerste de Koppenberg bovenkomen). Voorlopig lijkt het erop dat ketonen het best werken op lange termijn, niet als je ze acuut inneemt (bijvoorbeeld enkel op de dag van je wedstrijd). Het effect van de inname van ketonen is wel bij elke persoon anders, zoals meestal bij het gebruik van supplementen. De ene wordt er heel wat beter van, de ander ietwat minder. 

De verklaring voor de betere prestatie kan liggen in een beter herstel door ketonen, wat onder meer blijkt uit een langtijdige studie van de KU Leuven (18 sportieve studenten die gedurende 3 weken lang een simulatie uitvoerden van de Tour de France, één groep studenten nam ketonen en de andere groep niet). In dit onderzoek takelden de proefpersonen die ketonen innamen minder snel af door de zware inspanningen, konden ze gemiddeld 15% meer trainingsvolume aan en fietsten ze gemiddeld 5% beter in de tijdrit in vergelijking met zij die geen ketonen of andere supplementen innamen. Optimaal herstellen is van groot belang in het sporten, voornamelijk bij meerdaagse (of zelfs meerdere weken) evenementen zoals de grote rondes in het wielrennen.

Ketonen studie KU Leuven

Bij het antwoord op deze vraag moeten nog heel wat kanttekeningen gemaakt worden aangezien het onderzoek naar het effect op sportieve prestaties en dergelijke, nog steeds schaars – maar wel veelbelovend – is. Bijgevolg is verder en ruimer onderzoek noodzakelijk vooraleer er een duidelijke conclusie kan worden getrokken.

 

Zijn ketonen doping?

Ondanks dat het product prestatiebevorderend werkt, staat het niet op de dopinglijst van het WADA (Wereldantidopingagentschap) en is het dus geen doping. Er zijn zelfs steeds meer sportfysiologen die het adviseren op het hoogste niveau.

 

Kan het product schadelijke effecten hebben?

Het innemen van ketonen heeft tot nu toe weinig bekende schadelijke effecten getoond, zolang de normale aanbevolen dosissen worden gevolgd. Enkel zou het product mogelijks een impact hebben op de darmflora – wat wel nog onderzocht moet worden op lange termijn – en je misselijk kunnen maken. Verder is geweten dat inname van ketonesters de bloedglucose verlaagt. Bijgevolg vermijden patiënten met type I en type II diabetes de inname van ketonesters maar beter om geen problemen te veroorzaken met hun glucosecontrole.

Deze vraag kan nog niet met zekerheid beantwoord worden met ‘geen of weinig nadelige effecten’ aangezien het onderzoek naar mogelijke schadelijke gevolgen van de inname van ketonen – ook hier – nog maar recent van start is gegaan.

 

Wie kan ketonen innemen?

Ketonen zijn voornamelijk interessant bij lange duursporten (bij lange evenementen zoals de rondes) en wanneer ze chronisch worden gebruikt. Als recreant-sporter is het echter niet de moeite waard om ketonensupplementen in te nemen. Je sport immers om gezond en sportief te leven, waarbij het innemen van ketonen overbodig is. Zo smaakt het onder meer slecht en is de kostprijs zeer hoog – geld dat je beter investeert in goed materiaal – en zijn vooral de effecten op lange termijn nog onvoldoende onderzocht.

Topsporters daarentegen zijn een ander verhaal, zoals altijd. Zij beschikken – meestal – over meer financiële middelen en vooral over meer wetenschappelijke kennis rond het topic. Dit laatste is van groot belang omwille van het beperkte onderzoek. In topsport telt elk procentje winst aangezien het hét verschil kan maken tussen de gouden en de zilveren plak, wat zorgt dat zelfs elk minimaal voordeel van ketoneninname wel de moeite waard kan zijn (mits het wordt afgewogen tegen de negatieve effecten). Op dit ogenblik wordt het hoofdzakelijk gebruikt door verschillende wielerploegen en onlangs gaven tevens de Belgische roeiers Brys en Van Zandweghe aan dat ze ketonen gaan gebruiken. 

De inname van ketonen zou enkel interessant zijn voor topsporters.

 

Take home

Ondanks de resultaten uit enkele studies met ketonesters een doorbraak zijn (voornamelijk richting herstel bij lange duursporten op lange termijn) en veelbelovend lijken, blijft het gebruik van deze producten echter (voorlopig?) eerder een mysterie. Het onderzoek staat immers nog in zijn kinderschoenen en er is nog heel veel niet geweten over deze supplementen. Zo blijft een groot vraagteken of ketonen de absorptie van andere macronutriënten niet verstoort, wat zeer nadelig zou werken.

Vind een expert

  • Luc Baeyens

    Sportarts, Gynaecoloog
  • Eva De Mulder

    Podoloog
  • Bruno Vanhecke
    Secretaris

    Bruno Vanhecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sara Kempeneers

    Podoloog
  • Bruno Van Hoecke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kelly Cauwenbergh

    Kelly Cauwenbergh

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Dominique Devriese

    Dominique Devriese

    Kinesitherapeut, Osteopaat
  • Philippe De Ryck

    Sportarts
  • Ellen Beuckelaers

    Orthopedisch chirurg
  • Vincent Metsers

    Huisarts, Sportarts
  • Mieke Van Vlaenderen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Georges Gillis

    Sportarts
  • Paul Meersman

    Sportarts
  • Ine Schops

    Podoloog
  • Inge Bru

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Pascal Wernaers

    Orthopedisch chirurg
  • Steven Platteaux

    Sportarts
  • Peter De Naeyer

    Sportarts
  • Frédéric Van Burm

    Frédéric Van Burm

    Osteopaat
  • Antoine Lutin

    Antoine Lutin

    Kinesitherapeut
  • Alain Schutjes

    Sportarts
  • Angelique Veracx

    Angelique Veracx

    Osteopaat
  • Adelheid Steyaert

    Adelheid Steyaert

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Marc Van Hauwermeiren

    Sportarts
  • Anja Van de Putte

    Huisarts
  • Marco Guidi

    Sportarts
  • Mathieu Maroy

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Leysen Joppe

    Leysen Joppe

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Jan Van Meirhaeghe

    Jan Van Meirhaeghe

    Orthopedisch chirurg
  • Carmen Vanhaecke

    Sportarts
  • Benedicte Heyndrickx

    Cardioloog
  • Dries Dieusaert

    Huisarts, Sportarts
  • Benjamin Goris

    Kinesitherapeut
  • Henri Van Herpen

    Kinesitherapeut
  • Karolien Meersman

    Sportarts
  • Sam Vermeire

    Sportarts
  • Henry Carlier

    Sportarts
  • Jago Van Soom

    Jago Van Soom

    Sportarts
  • Jan Boon

    Huisarts
  • Yves Van Doninck

    Sportarts
  • Annick Viaene

    Annick Viaene

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jolien Vanendert

    Sportdiëtist
  • Inge D'eer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Vik Corstjens

    Sportarts
  • Marc Royackers

    Sportarts
  • Kristof Ryheul

    Kristof Ryheul

    Trainer
  • Dana Neirinck

    Podoloog
  • Matthias De Paepe

    Kinesitherapeut
  • Ben Corteville

    Cardioloog
  • Jan Pieter Outtier

    Sportarts
  • Robrecht Dhollander

    Huisarts
  • Nathalie Odeur

    Huisarts
  • Peter Claeys

    Sportarts
  • Voorzitter

    Inge De Ridder

    Sportdiëtist
  • Steven Reyskens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Hendrik Roobaert

    Sportarts
  • Dieter De Clercq

    Sportarts
  • Jo Vandersmissen

    Radioloog
  • Jan Wanten

    Sportarts
  • Jonas Docx

    Sportarts
  • Willy De Taellenaere

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Steven Pauli

    Sportarts
  • Toon Goossens

    Sportarts
  • Bie Peremans

    Kinesitherapeut
  • Guy Peeters

    Sportarts
  • Jan Leire

    Sportarts
  • Jo Verschueren

    Jo Verschueren

    Kinesitherapeut
  • BVBA Samcon

  • Wim Derave

    Bewegingswetenschapper
  • Stefaan Machiels

    Huisarts
  • Koen Scheerlinck
    Penningmeester

    Koen Scheerlinck

    Sportkinesitherapeut
  • Frank De Winter

    Sportarts
  • Herwig Vergucht

    Sportkinesitherapeut
  • Bob Brouwers

    Huisarts
  • Ludovic Onkelinx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • John Ijzerman

    Sportarts
  • Johan Roeykens

  • Jeroen Stappers

    Jeroen Stappers

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Karel Pardaens

  • Johan Pierret

    Sportarts
  • Kris Claes

    Kinesitherapeut
  • Steven Bex

    Steven Bex

    Sportarts
  • Guy Vermeiren

    Cardioloog
  • Luc Vogelaers

    Huisarts
  • Luc Peeters

    Sportarts
  • Bastiaan Verstraete

    Huisarts, Sportarts
  • Maries Aertgeerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Sportarts

    Rik De Kinderen

    Sportarts
  • Ivan Ghillebert

    Huisarts
  • Julien Ryckeboer

    Kinesitherapeut
  • Nick Baelde

    Radioloog
  • Nick Hiltrop

    Cardioloog
  • Sjors Pietermans

    Sjors Pietermans

    Huisarts, Sportarts
  • Dieter Vercaigne

    Sportkinesitherapeut
  • Stefan Smits

    Sportarts
  • Hamza Laamarti

    Diëtist
  • Annelies Van Erck

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dorien Meeusen

    Sportdiëtist
  • Marleen Lootens

    Sportarts
  • Leonie Geukens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guido Van Hirtum

    Sportarts
  • Gretel Descheemaeker

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Daniel Baesberg

    Sportarts
  • Dirk Van de Velde

    Sportarts
  • Jonas Massa

    Sportarts
  • Dr Colmonts Wilfried BV

    Wilfried Colmonts

    Huisarts, Sportarts
  • Filip Noe

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Margaux Stevens

    Margaux Stevens

    Podoloog
  • Hans Talloen

    Sportarts
  • Kris Vanderlinden

    Sportarts
  • Michael Nicasi

    Michael Nicasi

    Trainer
  • Marianne Brabers

    Sportdiëtist
  • Dirk Van Genechten

    Sportarts
  • Mitch Malavolta

    Huisarts, Sportarts
  • Lianne De Mey

    Sportarts
  • Koenraad Thuysbaert

    Sportarts
  • Trees Dooms

  • Frederik Deconinck

    Bewegingswetenschapper
  • Cedric Arijs
    Psycholoog, Sportpsycholoog

    Cedric Arijs

    Psycholoog, Sportpsycholoog
  • Myriam Willems

    Kinesitherapeut
  • Sven Aertgeerts

    Sportarts
  • Bram Debaene

    Sportarts
  • Tomas Hannes

    Tomas Hannes

    Diëtist, Sportdiëtist, Bewegingsdeskundige, Trainer
  • Peter Dieleman

    Sportarts
  • Tina Lambrechts

    Diëtist, Sportdiëtist
  • Eddy Spans

    Sportarts
  • Maarten Cox

    Sportarts
  • Bart Vandewynckele

    Sportarts
  • Michel Wynsberghe

    Kinesitherapeut, Trainer
  • Peter Wieme

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Tyrone Devolder

    Huisarts
  • Liesbeth Stulens

    Huisarts
  • Stefan Hooftman

    Sportarts
  • Mileen De Vleeschhouwer

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jettie Tempels

    Sportarts
  • Mathias Peeters

    Sportarts
  • Joost Blontrock

    Sportarts
  • Dirk Devleeschouwer

    Sportarts
  • Piet Bouquillon

    Sportarts
  • Reinout Van Schuylenbergh

    Reinout Van Schuylenbergh

    Bewegingswetenschapper, Trainer
  • Kevin Robson

    Trainer
  • Luc Fr. Janssens

    Sportarts
  • Sophie Lambrecht

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ellen Van Puyvelde

    Ellen Van Puyvelde

    Sportarts
  • Renaat Huysmans

    Sportarts
  • Marc Schiltz

  • Alain Van Noorbeeck

    Sportarts
  • Koen Pansaers

    Sportarts
  • Hugo Debouvere

    Huisarts
  • Katja Van Oostveldt
    Sportarts

    Katja Van Oostveldt

    Sportarts
  • Ingrid Deweert

    Sportarts
  • Luk Buyse
    Huisarts, Sportarts

    Luk Buyse

    Huisarts, Sportarts
  • Karl Brack

    Gynaecoloog
  • Johan Wens

    Huisarts
  • Wouter Eraly

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Frederik Ponet

    Sportarts
  • Werner Vleugels

    Huisarts, Sportarts
  • Sara Engels

    Gynaecoloog
  • Francis Lemmens

    Sportarts
  • Jos Benders

    Sportarts
  • Elke Van den Steen

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Ingrid Dekelver

    Sportarts, Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Torsten Wauters

    Torsten Wauters

    Sportarts
  • Marianne Cuyvers

    Sportdiëtist
  • Erik Van Lierde

  • Karel De Crem

    Sportarts
  • Guy Vanhees

    Sportarts
  • Carl De Crée

    Sportarts, Endocrinoloog, Bewegingswetenschapper, Trainer, Andere
  • Jasper Van Criekinge

    Sportarts
  • An De Busser

    An De Busser

    Diëtist
  • Frederik Van Acker

    Sportarts
  • Peter Germonpre

    Huisarts
  • John Roosen

    Cardioloog
  • Bart Gadeyne

    Sportarts
  • Sofie Belis

    Sportarts
  • Baldwin Sondervan

    Baldwin Sondervan

    Sportkinesitherapeut
  • Gerda Smets

    Sportarts
  • Gert Droessaert

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Michel Herssens

    Cardioloog
  • Dirk De Mey

    Kinesitherapeut
  • Chris Martens

    Orthopedisch chirurg
  • Gerrit De Loose

    Sportkinesitherapeut
  • Ondervoorzitter

    Stijn Bogaerts

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Kathleen De Smet

    Kinesitherapeut
  • Sportieq vzw - Gezond Sporten

  • Stephan Ilsbrouckx

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Michèle Verhaest

    Sportarts
  • Joris Callens

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Dokter Jonas Wilms BV

    Huisarts, Sportarts
  • Jean-Paul Pierreux

    Huisarts
  • Bert Vankerschaver

    Bert Vankerschaver

    Sportkinesitherapeut
  • Frank Pauwels
    Voorzitter

    Frank Pauwels

    Sportarts
  • Nathalie Van de Vyver

    Huisarts
  • Wouter Van Den Broecke

    Orthopedisch chirurg
  • Thierry Op de Beeck

    Sportarts
  • Kristof Peeters

    Huisarts, Sportarts
  • Jean-Paul Van der Sypt

    Sportarts
  • Luc Roland

    Sportarts
  • Guy Vandenhoven

    Sportarts
  • Luus Tormans

    Podoloog
  • Dirk Gyselinck

    Sportarts
  • Tom Smolders

    Huisarts
  • Filip Parmentier

    Sportarts
  • Raf Coremans

    Huisarts, Sportarts
  • Kris Demanet

    Sportarts
  • Rik Derveaux

    Kinesitherapeut
  • Jan Notredame

    Kinesitherapeut
  • Charlotte De Jonckheere

    Charlotte De Jonckheere

    Podoloog
  • Roel Jacobs

    Roel Jacobs

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Lander Dewitte

    Huisarts, Sportarts
  • Pieter Volcke

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Jos Vandevenne

    Sportarts
  • Machteld Royackers

    Huisarts
  • Peter Lagrou

    Sportarts, Andere arts-specialist
  • Annelies Harnie

    Sportarts
  • Johan Haegeman

    Sportarts
  • Johan Matthijs

    Huisarts
  • Jan Vercammen

    Cardioloog
  • Toon Cruyt

    Sportarts
  • Patrick Govaert

    Sportarts
  • Pascal De Smet

    Huisarts
  • Leon Ghijselinck

    Sportarts
  • Ria Vanderstraeten

    Sportdiëtist
  • Wouter Dierynck

    Sportarts
  • Kris Peeters

    Kris Peeters

    Sportarts
  • Hans Jaspers

    Radioloog
  • Peter Muylaert

    Sportarts
  • An Konings

    Sportarts
  • Johan Docx

    Sportarts
  • Jan Verstuyft

    Sportarts
  • Annik Bosmans

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Koen Nys

    Sportarts
  • Jason Coldwell

    Kinesitherapeut, Sportkinesitherapeut
  • Peter Plessers

  • Barbara Vandenbussche

    Barbara Vandenbussche

    Kinesitherapeut
  • Denis Jaeken

    Fysisch arts / Revalidatie arts
  • Guy De Schutter

    Sportarts
  • Michel D'Hollander

    Huisarts
  • Sportarts

    Joris De Win

    Sportarts
  • Eric Vandeputte

    Sportarts
  • Ruth Vanderheyden

    Ruth Vanderheyden

    Diëtist, Sportdiëtist

Gerelateerde items

Sportgeneeskunde
Doping

Cardiovasculaire risico's van prestatie bevorderende middelen en dopinggebruik

Sporter Sportprofessional Artikel Sportgeneeskunde
Training
Apneu

Apneutraining: Acute en chronische effecten op inspanningstolerantie

Sporter Artikel Training Training
Voeding
Sprint wielrennen

Natriumbicarbonaat suppletie verbetert de sprintprestatie na een gesimuleerde wielerwedstrijd

Sportprofessional Artikel Voeding
Blessurepreventie
Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je spieren en pezen beïnvloeden_.png

Hoe kunnen voeding en levensstijl de kwaliteit van je pezen en spieren beïnvloeden?

Sporter Artikel Blessurepreventie Blessurepreventie Voeding
Sluiten