“Doperende atleten onderwerpen zichzelf aan onethische medische experimenten”

Het Internationaal Olympisch Comité (IOC) stelde dinsdag de medailleceremonie van de landencompetitie kunstschaatsen uit omwille van “juridische implicaties”. Vrij snel circuleerden er speculaties over mogelijk dopinggebruik in het winnende, Russische team. Het amper vijftienjarige schaatstalent Kamila Valieva zou in de aanloop naar de Winterspelen positief getest hebben op het verboden middel trimetazidine. ‘Dat medicijn wordt normaal gesproken voorgeschreven bij de behandeling van angina pectoris, pijn op de borst of kortademigheid door een verminderde bloedtoevoer naar het hart’, verduidelijkt Ben Corteville, cardioloog aan het AZ Jan Palfijn in Gent. ‘Hartspiercellen hebben suiker en zuurstof nodig om energie te produceren. Trimetazidine verbetert de aanvoer van suiker naar de hartspiercellen, waardoor er minder zuurstof nodig is om eenzelfde hoeveelheid energie te produceren. Hartpatiënten zullen zich daardoor comfortabeler voelen bij matige inspanningen. Het medicijn wordt hoofdzakelijk in het Oostblok gebruikt en in beperkte mate in een klein aantal landen in Europa. In België is het middel niet verkrijgbaar en wordt bijgevolg ook niet voorgeschreven in ons land.’

Waarschijnlijk nutteloos, mogelijk gevaarlijk

Trimetazidine als dopingmiddel doet Corteville denken aan meldonium, een gelijkaardig hartmedicijn dat na de Olympische Spelen van Londen in 2012 veelvuldig opdook in de urine van topsporters. Onder andere de Russische tennisster Maria Sjarapova en tientallen Russische atleten liepen tegen de lamp. ‘Het middel werd in 2012 aangetroffen in twee procent van de urinestalen. Op de Europese Spelen in Baku (2015) was dat al bij 8,7 procent. Dat is eigenlijk vreemd, want het middel heeft geen enkel bewezen effect op atletische prestaties. Een test op muizen doet zelfs het tegenovergestelde vermoeden. Muizen met een hartaandoening die het middel toegediend kregen, konden een iets betere inspanning leveren dan zonder het medicijn. Bij gezonde muizen zagen de onderzoekers geen effect. Integendeel, het hart van de gezonde muizen kon na de behandeling geen piek meer bereiken. De gezonde muizen presteerden dus slechter nadat ze meldonium toegediend kregen.’

Als dat voor Trimetazidine ook zo is, weten we niet, want het medicijn is nog onvoldoende getest, maar het meldonium-verhaal illustreert volgens Corteville hoe sommige atleten ondoordacht experimenteren met medicijnen waarvan ze de effecten niet kennen. ‘Ze proberen maar wat uit, in de naïeve overtuiging dat het een gouden medaille kan opleveren.’

Geen prestatieverhogend effect? Horen middelen zoals meldonium of trimetazidine dan eigenlijk wel thuis op een dopinglijst? ‘Zeker’, zegt Frank Pauwels, sportarts en voorzitter van Gezond Sporten (GS) overtuigd. ‘Er is een nog belangrijkere reden om bepaalde middelen op een verboden lijst te plaatsen: de gezondheid van de atleet. Sporters die experimenteren met middelen waarvan ze de werking niet kennen, brengen hun eigen leven in gevaar. We mogen dat niet toelaten. Dat Valieva amper vijftien jaar oud is, maakt dit laatste dopinggeval nog schrijnender. Trimetazidine is niet overal goedgekeurd voor medisch gebruik. In de landen waar dat wel het geval is, mag het medicijn enkel door 18-plussers en hartpatiënten gebruikt worden. Dit meisje is amper vijftien jaar oud en topfit.’